Δωρεά ωαρίων είναι η διαδικασία κατά την οποία μία γυναίκα διαθέτει έναν αριθμό ωαρίων της είτε για ερευνητικούς σκοπούς είτε για να βοηθήσει γυναίκες με μη καλή ποιότητα ωαρίων που συμμετέχουν σε κύκλους εξωσωματικής γονιμοποίησης.

Το πρώτο παιδί που γεννήθηκε από δωρεά ωαρίων καταγράφηκε στην Αυστραλία το 1983. Την ίδια χρονιά αναφέρεται κύηση από δωρεά ωαρίων στην Νότια Καλιφόρνια των ΗΠΑ και το πρώτο παιδί στην Αμερική γεννιέτται στις 3 Φεβρουαρίου του 1984.

Λίγα χρόνια πριν για τις γυναίκες με μη καλή ποιότητα ωαρίων (γερασμένα ωάρια) η υιοθεσία ήταν μονόδρομος. Το ίδιο συνέβαινε και για τους άνδρες με σοβαρά προβλήματα στο σπέρμα . Σήμερα όμως με την εφαρμογή των μεθόδων της δωρεάς ωαρίων και της μικρογονιμοποίησης τα ζευγάρια αυτά συχνά τα καταφέρνουν και φέρνουν υγιή παιδιά στον κόσμο βιώνοντας την κορυφαία εμπειρία της τεκνοποίησης.

Τι περιλαμβάνει η διαδικασία της δωρεάς ωαρίων;

Η γυναίκα που δωρίζει τα ωάριά της λέγεται <<δότρια>>. Η διάθεση των ωαρίων γίνεται μετά από έγγραφη συναίνεση της δότριας όπου εξασφαλίζεται η ανωνυμία της και απαγορεύεται οποιοδήποτε αντάλλαγμα γιατί θεωρείται αλτρουιστική συμπεριφορά.

Η γυναίκα που λαμβάνει τα ωάρια λέγεται <<λήπτρια ή αποδέκτρια>>. Τα ωάρια που λαμβάνονται από την δότρια γονιμοποιούνται με σπέρμα του συζύγου της λήπτριας και ακολουθεί η εμβρυομεταφορά τους στην λήπτρια - αποδέκτρια. Συνήθως προηγείται και μια διαδικασία λίγων ημερών όπου η λήπτρια λαμβάνει ορμόνες με σκοπό τη δημιουργία κατάλληλου περιβάλλοντος στην μήτρα για να επιτευχθεί η εμφύτευση.

Σε ποιες περιπτώσεις υπογονιμότητας η χρήση της μεθόδου της δωρεάς ωαρίων είναι επιλογή ή αλλιώς ποιες είναι οι ενδείξεις εφαρμογής της μεθόδου;

• Γυναίκες με γοναδική δυσγενεσία όπως ειναι το σύνδρομο Turner.
• Γυναίκες που στο παρελθόν έχουν υποβληθεί σε χειρουργική αφαίρεση των ωοθηκών τους ή έχουν απωλέσει χειρουργικά το μεγαλύτερο τμήμα του ωοθηκικού τους ιστού, όπως μπορεί να συμβεί σε γυναίκες με όγκους ωοθηκών ή μεγάλων ενδομητριωμάτων που χειρουργήθηκαν.
• Γυναίκες που υποβλήθηκαν σε χημειοθεραπεία ή ακτινοθεραπεία και δεν έχουν καταψύξει ωοθηκικό ιστό.
• Γυναίκες με πρώιμη ωοθυλακική ανεπάρκεια.
• Γυναίκες μεγάλης αναπαραγωγικής ηλικίας συνήθως πάνω από τα 40 που έχουν μπει σε πρόωρη εμμηνόπαυση ή βιώνουν κλιμακτηριακες διαταραχές και δεν παράγουν ωάρια. Οι γυναίκες αυτές συνήθως έχουν υψηλή FSH (ωοθυλακιοτρόπο ορμόνη) και πολύ χαμηλή AMH (αντιμυλλέριο ορμόνη).
• Γυναίκες που έχουν συμμετέχει σε αρκετούς κύκλους εξωσωματικής και είτε οι ωοθήκες τους δεν ανταποκρίνονται, είτε τα λίγα ωάρια που παράγουν είναι χαμηλής ποιότητας και έχουν οδηγήσει σε αποτυχημένες προσπάθειες εμφύτευσης ή σε επανειλημμένες αποβολές 1ου τριμήνου.
• Γυναίκες όπου η θέση των ωοθηκών τους κάνει αδύνατη τεχνικά την ωοληψία.

Ποια είναι τα ποσοστά επιτυχίας της εμβρυομεταφοράς με δωρεά ωαρίων;

Ο σημαντικότερος παράγοντας για να έχουμε μια επιτυχή εμβρυομεταφορά δεν είναι τόσο η ηλικία της γυναίκας που θα κυοφορήσει, όσο η ηλικία των ωαρίων. Έτσι σε γυναίκες μεγάλης ηλικίας που επιλέξανε τη μέθοδο της δωρεάς ωαρίων όχι μόνο έχουμε αύξηση των ποσοστών κύησης αλλά και μικρότερα ποσοστά αποβολών. Σε πολλά κέντρα που χρησιμοποιούν τη μέθοδο σε κύκλους εξωσωματικής, όταν η γυναίκα είναι πάνω από 40 ετών και χρησιμοποιηθούν δικά της ωάρια το ποσοστό επιτυχίας κυμαίνεται από 5 - 25 %, ενώ εάν χρησιμοποιηθούν ωάρια από δωρεά νεαρών γυναικών τότε το ποσοστό ανεβαίνει σε 50 - 55 %.

Τι ισχύει στη χώρα μας όσον αφορά την δωρεά ωαρίων;

Στη Ελλάδα, εν αντιθέσει με άλλες ευρωπαικές χώρες, η νομοθεσία μας είναι πολύ φιλελεύθερη και επιτρέπει όλες τις θεραπείες υποβοηθούμενης αναπαραγωγφής υπό προυποθέσεις. Το πιο βασικό που πρέπει να γνωρίζουμε για τη δωρεά ωαρίων είναι πως πρέπει να είναι απόλυτα ανώνυμη και εθελοντική.

Ούτε το ζευγάρι επιτρέπεται να γνωρίζει την ταυτότητα της δότριας, ούτε η δότρια να γνωρίζει το ζευγάρι που έλαβε τα ωάριά της. Τόσο το ζευγάρι όσο και η δότρια υπογράφουν τις αντίστοιχες έγγραφες συναινέσεις πριν την θεραπεία.

Ο νόμος δεν επιτρέπει οικονομικά ανταλλάγματα ( δεν υπάρχει η έννοια της πληρωμής αφού πρόκειται για δωρεά), προβλέπεται όμως μία σχετική αποζημίωση για την δότρια για έξοδα πιθανής μετακίνησης, απώλειας εργασιακών ωρών λόγω της θεραπείας κατά την οποία πιθανώς να της χορηγήθηκε άδεια από την εργασία της κ.λπ.

Η γυναίκα που δωρίζει τα ωάρια της πρέπει να είναι κάτω των 35 ετών. Υποβάλλεται σε κύκλο εξωσωματικής, διεγείρονται οι ωοθήκες της με ενέσιμα φάρμακα, παρακολουθείται με μετρήσεις ορμονών και υπερήχους και τελικά υποβάλλεται σε ωοληψία. Λόγω των αντικειμενικών δυσκολιών της παραπάνω διαδικασίας και των ψυχολογικών και ηθικών ζητημάτων που προκύπτουν, ο αριθμός των γυναικών που παίρνουν την απόφαση και υποβάλλονται σε αυτήν την διαδικασία για δωρίσουν τα ωάριά τους δεν είναι πολλές. Ευτυχώς τα τελευταία χρόνια μπορεί εάν το δεχτεί βέβαια και η δότρια να χρησιμοποιηθούν για δωρεά ωαρίων, ωάρια νεαρών γυναικών που υποβλήθηκαν οι ίδιες στη διαδικασία της εξωσωματικής για πρόβλημα υπογονιμότητας, αλλά ο αριθμός των ωαρίων που παρήγαγαν ήταν τόσο μεγάλος που εκτός από ιδία χρήση μπορούν να δωρίσουν και κάποια από αυτά για να βοηθήσουν κάποιες άλλες γυναίκες μεγαλύτερης συνήθως ηλικίας.