Το σπερμοδιάγραμμα (semen analysis) είναι η εξέταση του σπέρματος του άνδρα η οποία αποτελεί θεμέλιο λίθο στη διερεύνηση της ανδρικής υπογονιμότητας.

Οδηγίες λήψης – μεταφοράς

• Αποχή από σεξουαλική επαφή ή αυνανισμό για 2 – 3 μέρες.
• Συλλογή του σπέρματος σε αποστειρωμένο ουροσυλλέκτη (ουροδοχείο των 100 ml που αγοράζετε από ένα φαρμακείο).
• Μεταφορά του σπέρματος στο μικροβιολογικό εργαστήριο όσο το δυνατόν πιο σύντομα (όχι παραπάνω από 20 - 30 λεπτά).
• Εάν η θερμοκρασία του περιβάλλοντος είναι χαμηλή το υλικό να μεταφέρεται τυλιγμένο για να προστατευθεί από το κρύο. Ιδανική θερμοκρασία για να μην αλλοιωθεί το δείγμα είναι 24 - 34 βαθμούς Κελσίου.
• Είναι προτιμότερο η συλλογή να πραγματοποιείται μέσα στο μικροβιολογικό εργαστήριο σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο.
• Εάν ο άντρας αδυνατεί να εκσπερματώσει με αυνανισμό τότε η συλλογή μπορεί να γίνει με σεξουαλική επαφή εφόσον χρησιμοποιηθεί ειδικό για το σκοπό αυτό προφυλακτικό που δεν περιέχει χημικά πρόσθετα και το οποίο μετά την εκσπερμάτιση πρέπει να μεταφερθεί στο εργαστήριο το πολύ σε 30 έως 60 λεπτά.
• Το σπέρμα πρέπει να συλλέγεται (όλη η ποσότητα και όχι ένα μέρος αυτού), μετά από αυνανισμό κατευθείαν μέσα στον αποστειρωμένο ουροσυλλέκτη και αμέσως μετά να κλείνετε το πώμα. Δε συνιστάται η διακοπτόμενη συνουσία ή το στοματικό σεξ, καθώς τα παραγόμενα υγρά επηρεάζουν το αποτέλεσμα. Επίσης δεν συνιστάται η χρήση προφυλακτικού γιατί οι χημικές ουσίες που φέρει είναι τοξικές για τα σπερματοζωάρια.
• Λόγω της αξιοσημείωτης μεταβολής της ποιότητας του σπέρματος ανά εκσπερμάτιση, το ιδανικό θα ήταν να δοθούν για έλεγχο 2 δείγματα σπέρματος με απόσταση 7 έως 15 μέρες μεταξύ τους.
• Επίσης για την οριστικοποίηση του αποτελέσματος συνιστάται η επανάληψη του σπερμοδιαγράμματος 3 – 4 μήνες μετά τον πρώτο έλεγχο όπου και επιβεβαιώνονται τα τυχόν παθολογικά ευρήματα.
• Ενημερώστε το εργαστήριο και κλείστε ραντεβου με τον μικροβιολόγο - βιοπαθολόγο τουλάχιστον μία με δύο ημέρες πριν από την εξέταση.
   

Συχνότεροι παράγοντες που επηρεάζουν αρνητικά την ποιότητα του σπέρματος

• κάπνισμα
• πρόσφατο εμπύρετο νόσημα (γρίππη)
• αλκοολισμός
• στεροειδή αναβολικά
• καθιστική εργασία
• παχυσαρκία
• επαγγελματική έκθεση σε πετροχημικά (π.χ. χρώματα, βερνίκια, καύσιμα)
• μόλυνση των γεννητικών οργάνων από μικρόβια ή ιούς
• τραυματισμός του όσχεου και κατά συνέπεια των όρχεων
• παραπληγία
• διαβήτης
• ορμονικές διαταραχές
• ακτινοθεραπεία
• χημειοθεραπεία

Φυσιολογικές τιμές του σπερμοδιαγράμματος

Οι παράμετροι της ανάλυσης του σπέρματος και οι τιμές αναφοράς τους σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO – World Health Organization) το 2010 είναι:

1. ΟΓΚΟΣ 1,5 ML
2. ΣΥΝΟΛΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΣΠΕΡΜΑΤΟΖΩΑΡΙΩΝ 39 ΕΚΑΤΟΜΜΥΡΙΑ / ΑΝΑ ΕΚΣΠΕΡΜΑΤΙΣΗ
3. ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ ΣΠΕΡΜΑΤΟΖΩΑΡΙΩΝ 15 ΕΚΑΤΟΜΜΥΡΙΑ / ML
4. ΖΩΤΙΚΟΤΗΤΑ 58 % ΖΩΝΤΑΝΑ
5. ΤΑΧΕΙΑ ΠΡΟΣΘΙΑ ΚΙΝΗΣΗ 32 %
6. ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΚΙΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑ 40 %
7. ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ > 4 %
8. pH ≥ 7,2