Μπορεί μια έγκυος γυναίκα να εκτελέσει οδοντιατρικές εργασίες;

Στην εγκυμοσύνη ένα από τα πιο συχνά ερωτήματα που διατυπώνουν οι μαμάδες είναι εάν είναι ασφαλές να επισκεφτούν οδοντίατρο και να εκτελέσουν οδοντιατρικές εργασίες.

Η προληπτική και καθημερινή υγιεινή και φροντίδα του στόματος πρέπει να είναι μέλημα όλων των ανθρώπων. Ειδικά στην διαρκεια της κύησης η καθημερινή φροντίδα του στόματος όχι μόνο επιτρέπεται αλλά και επιβάλλεται. Ο ετήσιος έλεγχος στον οδοντίατρο είναι επιβεβλημένος και καλό θα ήταν να γίνεται πριν τη σύλληψη.

Κατά την διάρκεια της κύησης τα αυξημένα επίπεδα των ορμονών οδηγούν σε αυξημένη οξύτητα του σάλιου, που προκαλεί πρήξιμο και αιμορραγία των ούλων, και εγκλωβισμό σε αυτά τροφών, με αποτέλεσμα συχνά την εμφάνιση ουλίτιδας που ταλαιπωρεί την έγκυο γυναίκα.

Είναι λοιπόν ουσιώδες η έγκυος γυναίκα όχι μόνο να μην αναβάλλει αλλά πριν δημιουργηθούν σοβαρά προβλήματα να επισκέπτεται για προληπτικό έλεγχο τον οδοντίατρό της εφόσον δεν το έχει κάνει στον πρόσφατο προ της κύησης έλεγχο. Εάν μάλιστα ταλαιπωρείται από κάποιο συγκεκριμένο πρόβλημα (ουλίτιδα - πόνο σε κάποιο δόντι) όχι μόνο δεν πρέπει να το προσπερνά και να κάνει υπομονή αλλά άμεσα πρέπει να επισκέπτεται τον οδοντίατρό της και να δίνει λύση στο πρόβλημα. 

Ποιο τρίμηνο της κύησης είναι κατάλληλο για την εκτέλεση των οδοντιατρικών εργασιών;

Όσον αφορά πράξεις της αισθητικής και κοσμητικής οδοντιατρικής, όπως είναι η λεύκανση των οδόντων, αυτές καλό θα ήταν να αναβάλλονται και να εκτελούνται μετά την εγκυμοσύνη.

Οι οδοντιατρικές πράξεις που δεν είναι επείγουσες όπως αποτρύγωση – αφαίρεση οδοντικής πλάκας, εξαγωγή νεογιλού ή μονίμου οδόντος, προληπτική έμφραξη οπών και σχισμών μονίμων γομφίων, σφραγίσματα θα πρέπει για μεγαλύτερη ασφάλεια να λαμβάνουν χώρα στο δεύτερο τρίμηνο της κύησης. Το πρώτο τρίμηνο το αποφεύγουμε για να μη χορηγούμε χωρίς λόγο φάρμακα στο στάδιο της οργανογένεσης του εμβρύου και το τρίτο τρίμηνο της κύησης γιατί η έγκυος δυσκολεύεται αρκετά να μείνει για πολύ ώρα σε υπτία θέση λόγω συχνά της εμφάνισης του συνδρόμου της κάτω κοίλης φέβας.

Εάν όμως εμφανιστεί στην έγκυο μια επείγουσα κατάσταση όπως έντονος πόνος του δοντιού από φλεγμονή ή απόστημα ή ουλίτιδα με αιμορραγία των ούλων τότε ανεξάρτητα από το τρίμηνο της κύησης πρέπει άμεσα να επισκεφθεί τον οδοντίατρό της.

Τι μπορείτε να κάνετε για να ανακουφιστείτε σε έναν ξαφνικό πονόδοντο;

Αν σας εμφανιστεί ξαφνικός πονόδοντος μπορείτε να κάνετε τα εξής:

1. Πάρτε ένα ελαφρύ παυσίπονο (Depon) και, αν δεν έχει αποτέλεσμα, ένα πιο δυνατό (Panadol Extra).
2. Προσπαθήστε να επικοινωνήστε με τον oδοντίατρό σας τηλεφωνικά.
3. Μην καταφεύγετε σε γιατροσόφια π.χ. τσίπουρο ή ασπιρίνη επάνω στο δόντι (και τα δύο μπορούν να προκαλέσουν σοβαρά εγκαύματα στα ούλα με αποτέλεσμα ο πόνος να αυξηθεί).
4. Επισκεφτείτε τον οδοντίατρό σας το ταχύτερο δυνατό. Μην πάρετε άλλα φάρμακα, όπως αντιβίωση, εκτός αν σας το πει ο oδοντίατρός σας.
5. Επικονωνείστε και ενημερώστε τον γυναικολόγο σας για οποιοδήποτε φάρμακο σας χορηγηθεί.

Ποια φάρμακα και αναισθητικά μπορούν να χρησιμοποιηθούν κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης;

Η Λιδοκαΐνη (Xylocaine - Xylozan) είναι το πιο συχνό αναισθητικό που χρησιμοποιείται για τις οδοντιατρικές εργασίες. Η Λιδοκαΐνη διέρχεται από τον πλακούντα. Οι συγκεντρώσεις της όμως στις ομφαλικές φλέβες, είναι χαμηλότερες από εκείνες της μητρικής κυκλοφορίας. Το φάρμακο έχει χρησιμοποιηθεί σε πολύ μεγάλο αριθμό έγκυων γυναικών και μέχρι σήμερα δεν έχουν αναφερθεί ιδιαίτερες διαραχές ως προς τη λειτουργία της αναπαραγωγής, όπως π.χ. αύξηση της συχνότητας εμφανίσεως συγγενών διαταραχών περί τη διάπλαση ή άλλων άμεσων ή έμμεσων δυσμενών επιδράσεων στο έμβρυο. Η Λιδοκαΐνη χρησιμοποιείται στην μικρότερη δόση που χρειάζεται προκειμένου η έγκυος ασθενής να νιώθει άνετα και να μην πονάει. Εάν κατά την διάρκεια της οδοντιατρικής πράξης υπάρχει έντονη ενόχκηση μπορεί να χορηγηθεί μια μικρή δόση ακόμη. Μην ξεχνάτε πως όσο πιο ήρεμη και ασφαλής νιώθετε εσείς τόσο καλύτερα δρα και η αναισθησία.

   Οι οδοντιατρικές εργασίες συχνά απαιτούν εφάπαξ χορήγηση ενός ήπιου παυσίπονου όπως (Depon, Panadol, Lonarid). Αυτό θεωρείται ασφαλές και πρέπει να χορηγηθεί στην έγκυο γιατί λιγότερος πόνος σημαίνει και λιγότερο στρες τόσο για την ίδια όσο και για το μωρό της.

Τα μη στεροειδή - αντιφλεγμονώδη παυσίπονα (Brufen, Algofren, Naprosyn) καλό θα είναι να αποφεύγονται στο 1ο και στο 3ο τρίμηνο της κύσης. Χορηγούνται όταν είναι απαραίτητο στο 2ο τρίμηνο και για χρονικό διάστημα όχι μεγαλύτερο των 2 ημερών.

   Συχνά οι οδοντιατρικές εργασίες απαιτούν την χορήγηση αντιβίωσης για την πρόληψη ή την θεραπεία κάποιας τοπικής λοίμωξης. Αντιβιοτικά όπως Αμοξυκυλλίνη, Πενικιλλίνη, Κεφαλοσπορίνη και Κλινδαμικύνη θεωρούνται (category B) ασφαλή στην κύηση και μπορεί να σας χορηγηθούν μετά από κάποια επέμβαση.

Μπορούν να γίνουν ακτινογραφίες των οδόντων κατά την διάρκεια της κύησης;

Σύμφωνα με όλες τις μελέτες η ακτινοβολία που λαμβάνει το έμβρυο στις απλές ακτινογραφίες των οδόντων είναι ελάχιστη και δεν συνδέεται με καμιά ανεπιθύμητη ενέργεια ούτε με προβλήματα στην διάπλαση του αναπτυσσόμενου εμωρύου. Βέβαια πρέπει να πραγματοποιούνται μόνο όταν είναι απολύτως απαραίτητες και λαμβάνοντας τα προβλεπόμενα μέσα προφύλαξης όπως (ποδιές από μόλυβδο, γυαλιά μολύβδου και κολλάρα θυρεοειδούς) που βοηθούν στο να κρατηθούν οι δόσεις ακτινοβολίας που λαμβάνει η κυοφορούσα και το έμβρυο όσο γίνεται πιο χαμηλά.

Συχνά οδοντιατρικά προβλήματα της εγκυμοσύνης. 

Ουλίτιδα

Η ουλίτιδα είναι το πιο συχνό οδοντιατρικό πρόβλημα της κύησης. Εμφανίζεται σε ποσοστό μέχρι και 70% των εγκύων και εάν προυπάρχει της κύησης συνήθως επιδεινώνεται κατά την διάρκεια αυτής. Τα ούλα διογκώνονται, πονούν και ματώνουν εύκολα. Αιτίες αποτελούν οι ορμονικές αλλαγές της κύησης, η αλλαγή της χλωρίδας του στόματος και η μειωμένη απάντηση του ανοσολογικού συστήματος της εγκύου. Για την αντιμετώπιση της ουλίτιδας συστήνονται:

1. Καθημερινό, συχνό και συστηματικό βούρτσισμα με φθοριούχο οδοντόκρεμα,
2. Καθημερινή χρήση οδοντικού νήματος
3. Πλύσεις με στοματικό διάλυμα χλωρεξιδίνης όπως (Intermed Chlorhexil 0.20% 250ml  ή Unisept Buccal Mouthwash στοματικό διάλυμα 250ML),
4. Σχολαστικός καθαρισμός δοντιών και ούλων από επαγγελματία υγείας (οδοντίατρο)

Τερηδόνα

Ο κίνδυνος να αναπτυχθεί τερηδόνα είναι μεγάλος στην κύηση λόγω αυξημένης παρουσίας οξέων στην στοματική κοιλότητα εξαιτίας των συχνών εμέτων και της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης, όπως επίσης και της αυξημένης επιθυμίας μερικών εγκύων για κατανάλωση τροφών που έχουν ζάχαρη σε συνδιασμό με τον πλημμελή καθαρισμό των δοντιών. Συνιστάται για την πρόληψη της τερηδόνας συχνό και καλό βούρτσισμα των δοντιώνμε φθοριούχο οδοντόκρεμα και αποφυγή κατανάλωσης τροφών με ζάχαρη.

Επουλίδα

Καλοήθης όγκος των ούλων που εμφανίζεται συχνά σε εγκύους γυναίκες σε ποσοστό μέχρι και 5% προέρχεται από τα ούλα και γίνεται εμφανής συνήθως στα μεσοδόντια διαστήματα. Πιθανολογείται οτι οφείλεται στα υψηλά επίπεδα της προγεστερόνης σε συνδυασμό με τοπικό ερεθισμό και την παρουσία μικροβίων. Είναι πιο συχνή στο 1ο τρίμηνο της κύησης μεγαλώνει με ταχείς ρυθμούς και συνήθως υποχωρεί μετά τον τοκετό. Αφαιρείται χειρουργικά μόνο εφόσον επιμένει μετά τον τοκετό ή αιμορραγεί και παρεμποδίζει την μάσηση.

Ειδικές καταστάσεις της κύησης.

Αντιπηκτική Αγωγή στην Κύηση

Πολλές ασθενείς κατά την διάρκεια της κύησης λαμβάνουν αντιπηκτικά όπως Ασπιρίνη (Salospir - Aspirin) ή και Ηπαρίνη Χαμηλού Μοριακού Βάρους (Clexane, Innohep, Fraxiparine, Fragmin, Ivor) και καλό θα ήταν πριν την εκτέλεση οδοντιατρικών εργασιών να υπάρχει συννενόηση του οδοντίατρου με τον μαιευτήρα - γυναικολόγο ή τον αιματολόγο που παρακολουθεί την γυναίκα για αποφυγή αιμορραγίας.

Υπερτασική Νόσος της Κύησης

Κατά την διάρκεια μιας οδοντιατρικής επέμβασης, η εγκυμονούσα που έχει αυξημένη πίεση, μπορεί να εμφανίσει ευκολότερα αιμορραγία από τα ούλα ή υπερτασική κρίση εφόσον δεν βρίσκεται υπό αγωγή και βιώσει έντονο πόνο και στρες.

Σακχαρώδης Διαβήτης της Κύησης

Ο σακχαρώδης διαβήτης της κύησης εμφανίζεται συνήθως πέριξ της 24ης εβδομάδας και εφόσον παραμένει αρύθμιστος αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης ουλίτιδας, τερηδόνας και περιοδοντίτιδας.

Σύνδρομο Κάτω Κοίλης Φλέβας στο 3ο Τρίμηνο της Κύησης.

Εάν επιβάλλεται να εκτελεστεί κάποια οδοντιατρική εργασία στο 3ο τρίμηνο της κύησης η ασθενής πρέπει να τοποθετηθεί στην οδοντιατρική κλίνη σε ημικαθιστή θέση (και όχι ξαπλωμένη) και να τοποθετηθεί κάτω από την μέση της ένα μαξιλάρι προς τα δεξιά έτσι ώστε η γυναίκα να έχει ελαφρώς κλίση προς τα αριστερά. Αυτό το κάνουμε για να αποφύγουμε την συχνή στο 3ο τρίμηνο εκδήλωση του φαινομένου της Κάτω Κοίλης Φλέβας. Αυτό συνίσταται στο ότι η μήτρα λόγω του βάρους και του μεγέθους της στο 3ο τρίμηνο, όταν η γυναίκα είναι σε υπτία θέση φράσει την Κάτω Κοίλη Φλέβα και εμποδίζει της φλεβική επαναφορά του αίματος από την λεκάνη και τα κάτω άκρα προς την καρδιά. Αυτό μπορεί να κάνει την έγκυο να αισθανθεί ξαφνικά ζάλη, τάση για έμετο και τάση για λιποθυμία. Εάν γυρίσουμε την γυναίκα από την υπτία στην αριστερή πλάγια θέση τα παραπάνω συμπτώματα υποχωρούν άμεσα.

Γενικές συμβουλές για εγκύους όσον αφορά την στοματική τους υγιεινή και τα οδοντιατρικά προβλήματα.

• Πριν από οποιαδήποτε οδοντική θεραπεία ενημερώστε τον οδοντίατρό σας για το οτι είστε έγκυος αλλά και για την ηλικία της κύησης.
• Το ιδανικό είναι να φροντίσετε για τα οδοντιατρικά σας προβλήματα πριν μείνετε έγκυος, αλλά μην αδιαφορείται για αυτά εφόσον εμφανισθούν σε οποιοδήποτε τρίμηνο της κύησης.
• Ακολουθήστε ισορροπημένη διατροφή κατά την διάρκεια της κύησης χωρίς πολλά γλυκά και αναψυκτικά με ζάχαρη.
• Βουρτσίζετε συχνά τα δόντια σας με φθοριούχο οδοντόκρεμα την οποία να μετακινείτε πάνω κάτω και όχι άναρχα δεξιά αριστερά για καλύτερο καθαρισμό και μασάζ των ούλων.
• Χρησιμοποιείται οδοντικό νήμα για καλύτερο καθαρισμό των μεσοδόντιων διαστημάτων.
• Εάν είναι να εκτελέσετε μη επείγουσες ή αισθητικού τύπου οδοντιατρικές εργασίες προτιμήστε να γίνουν αυτές μετά την εγκυμοσύνη.
• Η καλύτερη χρονική περίοδος για την εκτέλεση μη επείγουσων οδοντιατρικών εργασιών είναι απο την 16η έως κατην 24η εβδομάδα της κύησης στο 2ο τρίμηνο.
• Εάν πρέπει να κάνεται σφράγισμα επιλέξτε πάντοτε τα λευκά σφραγίσματα και όχι τα αμαλγάματα που περιέχουν μεταλλικό υδράργυρο.
• Οι ακτινογραφίες των οδόντων κατά την διάρκεια της κύησης δεν ενέχουν κινδύνους για το έμβρυο, εφόσον γίνονται με μέτρο, μόνον όταν ειναι απολύτως απαραίτητες και με τη χρήση προστατευτικών ποδιών και κολλάρων μολύβδου.
• Όταν βρίσκεστε στην οδοντιατρική καρέκλα καθίστε σε ημικαθιστή θέση, μείνετε χαλαρή, αναπνεύστε ήρεμα, ακούστε με ακουστικά την αγαπημένη σας μουσική, κρατήστε τα πόδια σας σταυρωμένα για την καλύτερη κυκλοφορία του αίματος, τοποθετήστε ένα μαξιλαράκι κάτω από τη μέση σας ή και στο κεφάλι σας και έχετε ειδικά στο τρίτο τρίμηνο μία κλίση στο σώμα σας προς τα αριστερά.
• Για την οποιαδήποτε αγωγή που πρέπει να λάβετε ενημερώστε τον γυναικολόγο σας και μην ξεχάσετε να πληροφορήσετε τον οδοντίατρό σας εάν λαμβάνετε από του στόματος ή υποδορίως αντιπηκτικά.