Πότε θα πρέπει μια κοπέλα να επισκεφθεί πρώτη φορά το γυναικολόγο;

Ο γυναικολόγος είναι ένας γιατρός που έχει εξειδικευτεί σε θέματα υγείας των γυναικών. Η ηλικία που μία κοπέλα καλό θα ήταν να επισκεφθεί τον γυναικολόγο της για πρώτη φορά είναι μεταξύ 12 και 16 ετών δηλαδή αρκετά πριν από την έναρξη των σεξουαλικών επαφών.

Είναι φυσιολογικό να έχω υπερβολικό άγχος πριν την πρώτη επίσκεψη;

Είναι απόλυτα φυσιολογικό να έχεις άγχος. Θα σε βοηθούσε ίσως να το συζητήσεις με τη μητέρα σου ή με κάποιο άτομο που εμπιστεύεσαι ή έχει παρόμοια εμπειρία με τον ίδιο γυναικολόγο. Καλό θα ήταν να μην κρύψεις από το γυναικολόγο σου πόσο νευρική και αγχωμένη νιώθεις. Σίγουρα αυτό θα τον κάνει να προσπαθήσει περισσότερο να αισθανθείς πιο άνετα.

Τι να περιμένω στην πρώτη επίσκεψη στο γυναικολόγο μου;

Η πρώτη επίσκεψη στο γυναικολόγο ειδικά για τα μικρότερα κορίτσια που δεν έχουν σεξουαλικές επαφές μπορεί να περιλαμβάνει μόνο συζήτηση. Μπορεί να ανακαλύψεις τι να περιμένεις, χωρίς να αγχώνεσαι τόσο πολύ, στις επόμενες επισκέψεις. Μπορεί να ακούσεις συμβουλές για την υγεία σου ή να κάνεις ερωτήσεις για τις οποίες δεν πήρες ποτέ μια σαφή απάντηση από τη μητέρα σου ή από φίλες που εμπιστεύεσαι και μοιράζεσαι τα προσωπικά σου μαζί τους. Ο γιατρός σου μπορεί να σε ρωτήσει πολλές ερωτήσεις τόσο προσωπικές όσο και για την οικογένειά σου. Όλα αυτά είναι στα πλαίσια λήψης ενός πλήρους ιστορικού των ασθενών που βοηθά τους γιατρούς στη λύση πολλών προβλημάτων. Εάν αγχώνεσαι για τον αν μπορείς να εμπιστευθείς το γιατρό σου, τότε συζήτησε μαζί του για το απόρρητο των συνομιλιών σας πριν απαντήσεις στις ερωτήσεις του. Σχεδόν όλες οι πληροφορίες που εμπιστεύεσαι στο γιατρό σου μπορούν να μείνουν μεταξύ σας, εκτός από ελάχιστες που μπορεί να απειλούν τη ζωή σου.

Σε ποιες εξετάσεις θα υποβληθώ;

1. Η επίσκεψη την πρώτη φορά μπορεί να περιλαμβάνει μόνο συζήτηση.
2. Λήψη ιστορικού και διακοιλιακός υπέρηχος (εάν δεν έχεις σεξουαλικές σχέσεις). Σε αυτή την περίπτωση καλά θα είναι να έχεις γεμάτη ουροδόχο κύστη.
3. Λήψη ιστορικού και διακολπικός υπέρηχος εάν υπάρχουν σεξουαλικές επαφές. Ο κολπικός υπέρηχος δεν πονάει και επιτρέπει μια πολύ καλή απεικόνιση των έσω γεννητικών οργάνων.
4. Επισκόπηση των έξω γεννητικών οργάνων ο όπου ο γιατρός παρατηρεί προσεκτικά τα μικρά και μεγάλα χείλη του αιδοίου, την κλειτορίδα, το έξω στόμιο της ουρήθρας, την είσοδο του κόλπου, τα μύρτα (υπολείμματα του παρθενικού υμένα), το τριχωτό του εφηβαίου και το περίνεο μεταξύ κόλπου και πρωκτού.
5. Πιθανώς εάν υπάρχουν συμπτώματα σε σεξουαλικά ενεργή κοπέλα (ανώμαλη κολπική αιμόρροια, δύσοσμη κολπική έκκριση, κονδυλώματα αιδοίου ή πόνος στην επαφή) να χρειαστεί να υποβληθείς σε γυναικολογική κολπική εξέταση και λήψη καλλιεργειών κολπικού υγρού ή λήψη του τεστ Παπανικολάου συνήθως μετά τα 20.
6. Καλό θα ήταν να ξεκινήσεις εάν δεν έχεις κάνει ήδη και τον εμβολιασμό για τον ιό των ανθρώπινων θηλωμάτων HPV.

Τι συμβαίνει κατά τη διάρκεια της γυναικολογικής κολπικής εξέτασης;

Ο γιατρός αφού ολοκληρώσει την επισκόπηση των έξω γεννητικών οργάνων τοποθετεί λιπαντική ουσία gel στην είσοδο του κόλπου και με ένα μητροσκόπιο δηλαδή πλαστικό μιας χρήσης κολποδιαστολέα, εισέρχεται απαλά μέσα στον κόλπο μέχρι να γίνει ορατός ο τράχηλος της μήτρας. Σε αυτή τη θέση ο γιατρός βλέπει τα τοιχώματα του κόλπου και τον τράχηλο της μήτρας. Μπορεί εύκολα αν χρειάζεται να πάρει κολπικά υγρά για καλλιέργεια που προσδιορίζει μικρόβια που εμπλέκονται σε σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα ή να κάνει λήψη του τεστ Παπανικολάου. Μετά και αφού γίνει αφαίρεση του εργαλείου μπορεί να γίνει αμφίχειρη γυναικολογική εξέταση για ψηλάφηση της μήτρας και των εξαρτημάτων. Τα τελευταία χρόνια οι ενδείξεις της αμφίχειρης εξέτασης είναι πολύ περιορισμένες Ο γιατρός μπορεί να αντλήσει τις ίδιες και περισσότερες πληροφορίες με τη βοήθεια του κολπικού υπερήχου. Για αυτό και οι περισσότεροι γυναικολόγοι αποφεύγουν την δύσκολη για τη γυναίκα αυτή εξέταση.

Ποια εμβόλια πρέπει να γίνονται στην εφηβεία;

Ο γυναικολόγος μπορεί επίσης να σου συστήσει να ολοκληρώσεις το πρόγραμμα του εμβολιασμού που σίγουρα έχεις ξεκινήσει στην παιδική σου ηλικία. Οι εμβολιασμοί στους οποίους πρέπει να υποβληθεί μια κοπέλα που βρίσκεται στην αρχή της εφηβείας είναι: (Δείτε λεπτομερώς τις οδηγίες του Υπουργείου Υγείας για τους εμβολιασμούς (2015), στις Χρήσιμες Πληροφορίες της παρούσας ιστοσελίδας στο παράθυρο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών).

1. Εμβόλιο για τον τέτανο και τη διφθερίτιδα τύπου ενηλίκου (TD)

Συστήνεται από την ηλικία των 11 ετών με σκοπό να ανανεώνεται η προστασία για τα δύο αυτά λοιμώδη νοσήματα για 10 χρόνια. Αξίζει να σημειωθεί ότι με το εμβόλιο αυτό έχουν εκλείψει και στη χώρα μας τα κρούσματα διφθερίτιδας και τετάνου στα παιδιά, ενώ εξακολουθούν να αναφέρονται κάποια κρούσματα τετάνου στους ενήλικες. Τονίζεται ότι ο έφηβος που εμβολιάζεται δεν έχει ανάγκη αντιτετανικού ορού σε συνήθεις τραυματισμούς, ο οποίος προσφέρει μόνο βραχύχρονη προστασία.

Τα τελευταία χρόνια η μεταβολή της επιδημιολογίας και άλλων νοσημάτων, όπως η πολιομυελίτιδα που εκριζώθηκε και ο κοκκύτης που εξακολουθεί να εμφανίζεται όχι μόνο στα παιδιά αλλά και σε εφήβους και ενήλικες, δημιούργησε την ανάγκη παρασκευής εμβολίων που εκτός από τα αντιγόνα για τη διφθερίτιδα και τον τέτανο, περιέχουν και τα αντιγόνα για την πολιομυελίτιδα (αδρανοποιημένοι ιοί) και αντιγόνο (ακυτταρικό εμβόλιο) για τον κοκκύτη.

2. Εμβόλιο για την Ηπατίτιδα Β

Η πλειονότητα των εφήβων έχει εμβολιασθεί με 3 δόσεις του εμβολίου. Στην περίπτωση όμως που κάποιοι δεν έχουν εμβολιαστεί, πρέπει να ανοσοποιηθούν για ένα νόσημα που μεταδίδεται κυρίως με την σεξουαλική επαφή.

3. Εμβόλιο για την Ηπατίτιδα Α

Η βελτίωση του επιπέδου υγιεινής στη χώρα μας έχει ως αποτέλεσμα η ηλικία που νοσεί κάποιος από τον ιό της ηπατίτιδας Α, να έχει μετατεθεί στην ενήλικο ζωή. Όμως, αν και η ηπατίτιδα Α είναι καλοήθης λοιμώδης νόσος και συχνά ασυμπτωματική στην παιδική ηλικία, ωστόσο μπορεί να προκαλέσει σοβαρή νόσο και επιπλοκές στους ενήλικες. Η πλειονότητα των εφήβων δεν έχει εμβολιασθεί με το εμβόλιο της ηπατίτιδας Α που γίνεται σε 2 δόσεις (0-6 μήνες) και δεν έχει παρενέργειες. Το εμβόλιο συστήνεται να γίνει, δεδομένου ότι ο ιός μεταδίδεται με μολυσμένο νερό και τρόφιμα, ενώ τα ταξίδια σε χώρες που ενδημεί η νόσος π.χ. Αίγυπτος, Ασία, είναι ιδιαίτερα ελκυστικά στους νέους.

4. Εμβόλιο για τον μηνιγγιτιδόκοκκο

Το 1996 στη χώρα μας σημειώθηκε έξαρση κρουσμάτων μηνιγγιτιδοκοκκικής νόσου (σηψαιμία-μηνιγγίτις), από τον μηνιγγιτιδόκοκκο της οροομάδας C με σημαντική θνητότητα. Η οροομάδα C είναι συχνή στην εφηβική ηλικία με τον αυξημένο συγχρωτισμό σε κέντρα και χώρους (clubs και κολλέγια που σπουδάζουν νέοι).

Για τον μηνιγγιτιδόκοκκο υπάρχει το πολυσακχαριδικό εμβόλιο που περιλαμβάνει 2 οροομάδες (μηνιγγιτιδόκοκκος Α +C) και προσφέρει προστασία για 5-10 χρόνια. Το 2001 κυκλοφόρησε και στη χώρα μας το συζευγμένο εμβόλιο για τον μηνιγγιτιδόκοκκο της οροομάδας C, το οποίο προσφέρει μακρά ανοσία και έχει χορηγηθεί μέχρι σήμερα σε υψηλό ποσοστό παιδιών και εφήβων. Το θετικό αποτέλεσμα του εμβολιασμού είναι πλέον εμφανές, αφού δεν σημειώνονται τα τελευταία χρόνια κρούσματα από την συγκεκριμένη οροομάδα C. Αναμένεται να κυκλοφορήσει και το τετραδύναμο συζευγμένο εμβόλιο που θα περιλαμβάνει και άλλες οροομάδες (A+C+W135+Y). Ωστόσο, θα χρειαστεί χρόνος για την παρασκευή εμβολίου και για την οροομάδα Β, που είναι και η πιο συχνή στη χώρα μας. Σημειώνεται ότι οι νέοι που πηγαίνουν για σπουδές στο εξωτερικό και ιδιαίτερα στην Αγγλία, πρέπει να έχουν εμβολιασθεί με το μηνιγγιτιδοκοκκικό εμβόλιο.

5. Εμβόλιο ιλαράς, παρωτίτιδας, ερυθράς (MMR)

Ο επανεμβολιασμός (δεύτερη δόση) είναι αναγκαίος για την κάλυψη των περιπτώσεων αποτυχίας του πρώτου εμβολιασμού στη βρεφική ηλικία και για την αύξηση των προστατευτικών αντισωμάτων. Υπενθυμίζεται ότι το 1993 σημειώθηκε επιδημία ερυθράς στην χώρα μας με αποτέλεσμα τη γέννηση σημαντικού αριθμού παιδιών με πολλαπλές συγγενείς διαμαρτίες (εμβρυοπάθεια ερυθράς).

6. Εμβόλιο κατά της ανεμευλογιάς

Έχει κυκλοφορήσει στη χώρα μας εμβόλιο κατά της ανεμευλογιάς. Η ανεμευλογιά είναι κατά κανόνα καλοήθης νόσος στα παιδιά, όμως για τους εφήβους και ενήλικες μπορεί να είναι σοβαρή ή και θανατηφόρος. Έφηβοι που δεν έχουν νοσήσει με ανεμευλογιά, πρέπει να εμβολιασθούν με 2 δόσεις εμβολίου (μεσοδιάστημα 6-8 εβδομάδες). Σε περίπτωση που το ιστορικό νόσησης είναι αμφίβολο, συστήνεται έλεγχος αντισωμάτων. Γενικά πρέπει να τονισθεί ότι ο εμβολιασμός σε ένα άτομο που έχει νοσήσει υποκλινικά δεν επιβαρύνει την υγεία του, αλλά αντίθετα αυξάνει τα προστατευτικά αντισώματα. Το εμβόλιο δεν έχει ανεπιθύμητες ενέργειες, ωστόσο επειδή περιέχει ζώντες ιούς αποφεύγεται κατά τη διάρκεια της κύησης.

7. Εμβόλιο για τον πνευμονιόκοκκο ( σε υψηλού κινδύνου άτομα ).

8. Εμβόλιο για την εποχική γρίπη ( σε υψηλού κινδύνου άτομα ).

9. Εμβόλιο κατά του ιού των ανθρώπινων θηλωμάτων ή κονδυλωμάτων ( HPV)

Είναι εμβόλιο, που με κλινικές μελέτες έχει διαπιστωθεί ότι είναι αποτελεσματικό και ασφαλές. Η κυκλοφορία του ξεκίνησε από το 2006 και έχει χορηγηθεί σε εκατομμύρια κοπέλες σε όλο τον κόσμο. Προστατεύει από τα κονδυλώματα του αιδοίου και του κόλπου και σε ένα μεγάλο ποσοστό από τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας. Δεν προσφέρει προστασία απέναντι σε όλους τους τύπους του ιού HPV και για αυτό οι σεξουαλικά ενεργές γυναίκες πρέπει να μην ξεχνούν τον ετήσιο γυναικολογικό τους έλεγχο και το τεστ Παπ. Το καλύτερο είναι να γίνεται πριν την έναρξη των σεξουαλικών επαφών μεταξύ 12 και 15 ετών. Το δοσολογικό σχήμα είναι 3 δόσεις που γίνονται στο μπράτσο της κοπέλας ενδομυικά στους χρόνους 0 , 2 και 6 μήνες και οι εμπορικές ονομασίες τους GARDASIL (τετραδύναμο) και CERVARIX (διδύναμο).Σύμφωνα με το νέο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμού του 2015, από την ηλικία των 11 ετών μπορούν πλέον να εμβολιάζονται τα κορίτσια κατά του ιού των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV), ενώ το εμβόλιο μπορεί να γίνει δωρεάν και σε ομοφυλόφιλους άνδρες κάτω των 26 ετών. Σύμφωνα με το νέο εμβολιαστικό πρόγραμμα που ισχύει από τις 22 Ιανουαρίου του 2015, η ανοσοπροστασία έναντι του ιού HPV, στελέχη του οποίου έχουν ενοχοποιηθεί για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, συστήνεται πλέον να ξεκινά στα κορίτσια από την ηλικία των 11 ετών, αντί των 12 ετών που ίσχυε μέχρι πρότινος. Συγκεκριμένα, μεταξύ 11 και 15 ετών το εμβόλιο θα γίνεται σε 2 (δύο) δόσεις με μεσοδιάστημα 6 μηνών. Για τις ηλικίες μετά τα 15 έτη προβλέπεται η χορήγηση 3 (τριών) δόσεων του εμβολίου. Να σημειωθεί ότι, το εμβόλιο κατά του HPV μέχρι και τον Δεκέμβριο του 2016 θα χορηγείται στις γυναίκες 18-26 ετών δωρεάν, ενώ μετά από το χρονικό αυτό ορόσημο, ο εμβολιασμός θα είναι δωρεάν μόνο για την ομάδα 11-18 ετών. Για πρώτη φορά όμως στο νέο Πρόγραμμα Εθνικού Εμβολιασμού προβλέπεται και η δωρεάν χορήγηση του εμβολίου σε ομοφυλόφιλους άνδρες, κάτω των 26 ετών.

Ποια θέματα θα μπορούσα να συζητήσω με τον γυναικολόγο μου;

Το να αντλείς πληροφορίες για θέματα υγείας από το κοντινό σου περιβάλλον πολλές φορές σε οδηγεί στο να έχεις ακόμη περισσότερες απορίες. Γι αυτό μη φοβάσαι και ρώτησε το γιατρό σου για τα θέματα που σε ταλαιπωρούν.

Η αυξομείωση του βάρους και διαταραχές στην πρόσληψη της τροφής, η ακμή, ο πόνος της περιόδου και οι βαριές περίοδοι με πολύ αίμα, η υγιεινή και η φροντίδα του σώματός σου, το σεξ και η σεξουαλικότητά σου, θέματα προφύλαξης από σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα και αντισύλληψης, η χρήση και η κατάχρηση του αλκοόλ, του καπνού και το ναρκωτικών ουσιών νόμιμων και παράνομων που κυκλοφορούν στην αγορά, συναισθηματικές διαταραχές και πολλά άλλα είναι μερικά από τα θέματα που θα μπορούσες να συζητήσεις με το γιατρό σου. Αυτό μπορεί να γίνει παρουσία ή όχι της μητέρας σου, ανάλογα με το τι εσύ η ίδια επιθυμείς.

Τι μπορώ να κάνω για να παραμείνω υγιής;

Οι νέοι πολλές φορές έχουν την αίσθηση του άτρωτου, του αθάνατου. Για να παραταθεί όμως όσο το δυνατόν αυτό το αίσθημα ευεξίας και καλής υγείας τα νέα παιδιά καλό θα ήταν να ακολουθούν ένα όσο το δυνατόν πιο ισορροπημένο τρόπο ζωής.

• Να τρέφεσαι με όλον των ειδών τις τροφές με θερμίδες που δεν υπολείπονται των αναγκών σου, ούτε τις υπερβαίνουν κατά πολύ, με γεύματα που έχουν βάση τη μεσογειακή διατροφή.
• Να γυμνάζεσαι καθημερινά ή να περπατάς όσο μπορείς περισσότερο.
• Να αποφεύγεις το κάπνισμα, την καθημερινή κατάχρηση αλκοόλ και την κατανάλωση άλλων ναρκωτικών ουσιών, γιατί όταν φτάσει κανείς στο σημείο της εξάρτησης μετά η επιστροφή είναι πολύ δύσκολη.
• Αναζήτησε βοήθεια όταν νιώθεις πολύ έντονα συναισθήματα κατάθλιψης ή εμφανίζεις τάσεις αυτοκαταστροφής.
• Χρησιμοποίησε κάποια μέθοδο αντισύλληψης.
• Στην επαφή να ζητάς πάντα από το σύντροφο τη χρήση προφυλακτικού για να περιορίσεις τον κίνδυνο να κολλήσεις κάποιο σεξουαλικά μεταδιδόμενο νόσημα.
• Όταν εμφανίσεις οποιοδήποτε σύμπτωμα που σε ανησυχεί μην καθυστερήσεις να επισκεφθείς τον ειδικό και να το διερευνήσεις.
• Πραγματοποίησε όλα τα εμβόλια που παρέλειψες ή αυτά που προβλέπονται για την ηλικία σου.
• Παρακολούθησε την υγεία σου με τακτικές επισκέψεις προληπτικά μία φορά το χρόνο στο γιατρό σου.