Τι είναι τα ινομυώματα μήτρας;

Τα ινομυώματα της μήτρας είναι καλοήθεις διογκώσεις (δηλ. όχι καρκίνος), οι οποίες αναπτύσσονται από τον μυϊκό ιστό της μήτρας. Ονομάζονται επίσης λειομυώματα ή μυώματα. Παρατηρούνται μεγάλες διαφορές όσον αφορά το μέγεθος, το σχήμα και τη θέση των ινομυωμάτων. Μπορεί να υπάρχουν εντός της μήτρας, στην εξωτερική της επιφάνεια ή στο τοίχωμά της, ή ακόμη και να συνδέονται με αυτήν μέσω μιας δομής που μοιάζει με μίσχο. Μια γυναίκα μπορεί να έχει ένα ή περισσότερα ινομυώματα με διάφορα μεγέθη. Το ινομύωμα μπορεί να παραμείνει πολύ μικρό για μεγάλο χρονικό διάστημα και ξαφνικά να αναπτυχθεί απότομα ή να αναπτύσσεται αργά μέσα σε διάστημα αρκετών ετών.

Ποιες γυναίκες είναι πιο πιθανό να έχουν ινομυώματα;

Τα ινομυώματα συναντώνται συχνότερα στις γυναίκες ηλικίας 30‐40 ετών, αλλά μπορούν να εμφανιστούν σε κάθε ηλικία. Τα ινομυώματα εμφανίζονται συχνότερα στις Αφροαμερικανές γυναίκες απ’ ό,τι στις λευκές. Φαίνεται επίσης πως εκδηλώνονται σε νεαρότερη ηλικία και αναπτύσσονται ταχύτερα στις Αφροαμερικανές γυναίκες.

Ποια είναι τα συμπτώματα των ινομυωμάτων;

Τα ινομυώματα μπορεί να έχουν τα ακόλουθα συμπτώματα:

• Αλλαγές στην έμμηνο ρύση
  • Συχνότερη ή βαρύτερη περίοδος, η οποία διαρκεί και περισσότερο
  • Πόνος περιόδου (κράμπες)
  • Κολπική αιμορραγία εκτός περιόδου
  • Αναιμία (από την απώλεια αίματος)
• Πόνος
  • Στην κοιλιακή χώρα ή χαμηλά στην πλάτη (συχνά αμβλύς, βαρύς και ενοχλητικός, αλλά μπορεί να είναι και οξύς)
  • Κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής επαφής
• Πίεση
  • Δυσκολία στην ούρηση ή συχνή ούρηση
  • Δυσκοιλιότητα, πόνος στο ορθό ή δύσκολες κενώσεις
  • Κράμπες στην κοιλιακή χώρα
• Διογκωμένη μήτρα και κοιλιακή χώρα
• Αποβολές
• Υπογονιμότητα

Τα ινομυώματα μπορεί επίσης να μην προκαλούν κανένα σύμπτωμα. Τα ινομυώματα εντοπίζονται εύκολα κατά τη διάρκεια εκτέλεσης του κολπικού υπερήχου ρουτίνας ή σε εξετάσεις που πραγματοποιούνται για άλλα προβλήματα.

Ποιες επιπλοκές μπορούν να εμφανιστούν με τα ινομυώματα;

Τα ινομυώματα που συνδέονται με τη μήτρα μέσω ενός μίσχου μπορεί να συστραφούν και να προκαλέσουν πόνο, ναυτία ή πυρετό. Τα ινομυώματα που αναπτύσσονται απότομα ή αυτά που αρχίζουν να διασπώνται, επίσης μπορούν να προκαλέσουν πόνο. Σε σπάνιες περιπτώσεις, τα ινομυώματα μπορεί να σχετίζονται με καρκίνο. Ένα πολύ μεγάλο ινομύωμα μπορεί να προκαλέσει οίδημα στην κοιλιακή χώρα. Το οίδημα αυτό μπορεί να καταστήσει δύσκολη την εκτέλεση μιας πυελικής εξέτασης.

Τα ινομυώματα μπορούν επίσης να προκαλέσουν υπογονιμότητα, παρόλο που δεν είναι από τις συχνότερες αιτίες υπογονιμότητας. Πρέπει να διερευνηθούν άλλοι παράγοντες πριν θεωρηθούν τα ινομυώματα ως αιτία για την υπογονιμότητα ενός ζευγαριού. Στις περιπτώσεις όπου τα ινομυώματα θεωρούνται αιτία υπογονιμότητας, πολλές γυναίκες έχουν τη δυνατότητα να μείνουν έγκυες μετά το πέρας της θεραπείας τους.

Πώς γίνεται η διάγνωση των ινομυωμάτων;

Οι πρώτες ενδείξεις των ινομυωμάτων μπορεί να ανιχνευτούν κατά τη διάρκεια μιας πυελικής εξέτασης ρουτίνας. Μια σειρά από εξετάσεις μπορούν να δώσουν περισσότερες πληροφορίες για τα ινομυώματα:

• Το υπερηχογράφημα χρησιμοποιεί ηχητικά κύματα για τη δημιουργία μιας εικόνας της μήτρας και άλλων πυελικών οργάνων.
• Η υστεροσκόπηση χρησιμοποιεί μια λεπτή συσκευή (το υστεροσκόπιο) για τον έλεγχο του εσωτερικού της μήτρας. Η συσκευή αυτή εισάγεται μέσω του κόλπου και του τραχήλου (άνοιγμα της μήτρας). Δίνει στον γιατρό τη δυνατότητα να δει τα ινομυώματα στο εσωτερικό της κοιλότητας της μήτρας.
• Η υστεροσαλπιγγογραφία είναι μια ειδική ακτινογραφική εξέταση. Μπορεί να ανιχνεύσει μη φυσιολογικές μεταβολές στο μέγεθος και το σχήμα της μήτρας και των σαλπίγγων.
• Η σονο-υστερο υπερηχογραφία είναι μια εξέταση, στην οποία εισάγεται υγρό στη μήτρα μέσω του τραχήλου. Στη συνέχεια χρησιμοποιείται υπερηχογραφία για την απεικόνιση του εσωτερικού της μήτρας. Το υγρό παρέχει μια ευκρινή εικόνα της επένδυσης της μήτρας.
• Η λαπαροσκόπηση χρησιμοποιεί μια λεπτή συσκευή (το λαπαροσκόπιο) για τον έλεγχο του εσωτερικού της κοιλιακής χώρας. Η συσκευή αυτή εισάγεται από μια μικρή τομή ακριβώς κάτω ή μέσα στον ομφαλό. Ο γιατρός μπορεί να δει τα ινομυώματα στο εξωτερικό μέρος της μήτρας με το λαπαροσκόπιο.

Μπορούν να χρησιμοποιηθούν και απεικονιστικές εξετάσεις, όπως η μαγνητική και η αξονική τομογραφία, αλλά σπανίως κρίνονται απαραίτητες. Ορισμένες από αυτές τις εξετάσεις μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την παρακολούθηση της αύξησης του μεγέθους των ινομυωμάτων με την πάροδο του χρόνου.

Πότε είναι απαραίτητη η θεραπεία για τα ινομυώματα;

Τα ινομυώματα που δεν προκαλούν συμπτώματα, είναι μικρά ή εμφανίζονται σε γυναίκες που βρίσκονται κοντά στην εμμηνόπαυση, συχνά δεν χρειάζονται κάποια θεραπεία. Συγκεκριμένα σημεία και συμπτώματα μπορεί να σηματοδοτήσουν την ανάγκη για θεραπεία:

• Βαριά ή επώδυνη περίοδος που προκαλεί αναιμία ή επηρεάζει τις συνήθεις δραστηριότητες μιας γυναίκας
• Αιμορραγία ανάμεσα στις περιόδους
• Αβεβαιότητα για το κατά πόσον η διόγκωση είναι ινομύωμα ή άλλος τύπος όγκου, όπως ένας όγκος των ωοθηκών
• Απότομη αύξηση του μεγέθους του ινομυώματος
• Υπογονιμότητα
• Πυελικός πόνος 

Μπορούν να χρησιμοποιηθούν φάρμακα για την αντιμετώπιση των ινομυωμάτων;

Η φαρμακευτική θεραπεία είναι μια επιλογή για ορισμένες γυναίκες με ινομυώματα. Τα φάρμακα μπορούν να μειώσουν τη βαριά αιμορραγία και τις επώδυνες περιόδους που προκαλούν ορισμένες φορές τα ινομυώματα. Δεν μπορούν ωστόσο να αποτρέψουν την αύξηση του μεγέθους των ινομυωμάτων. Η χειρουργική επέμβαση κρίνεται συχνά αναγκαία σε μεταγενέστερη φάση. Οι φαρμακευτικές θεραπείες για τα ινομυώματα περιλαμβάνουν τις ακόλουθες επιλογές:

Αντισυλληπτικά χάπια και άλλοι τύποι ορμονικών μεθόδων αντισύλληψης: Τα φάρμακα αυτά χρησιμοποιούνται συχνά για τον έλεγχο της βαριάς αιμορραγίας και της επώδυνης περιόδου.

Αγωνιστές εκλυτικής ορμόνης των γοναδοτροπινών (GnRH): Τα φάρμακα αυτά σταματούν τον έμμηνο κύκλο και μπορούν να συρρικνώσουν τα ινομυώματα. Ορισμένες φορές χρησιμοποιούνται πριν από χειρουργικές επεμβάσεις, για τη μείωση του κινδύνου αιμορραγίας. Επειδή οι αγωνιστές GnRH έχουν πολλές ανεπιθύμητες ενέργειες, μπορούν να χρησιμοποιηθούν μόνο για σύντομο χρονικό διάστημα (λιγότερο από 6 μήνες). Μόλις η γυναίκα σταματήσει να παίρνει τον αγωνιστή GnRH, τα ινομυώματά της συνήθως επιστρέφουν στο προηγούμενο μέγεθός τους.

Ενδομήτρια συσκευή που απελευθερώνει προγεσταγόνο (MIRENA - Λεβονοργεστρέλη): Η επιλογή αυτή προορίζεται για γυναίκες με ινομυώματα, τα οποία δεν παραμορφώνουν το εσωτερικό της μήτρας. Μειώνει τη βαριά και επώδυνη αιμορραγία, αλλά δεν αντιμετωπίζει τα ίδια τα ινομυώματα.

Ποιοι τύποι χειρουργικής επέμβασης μπορούν να πραγματοποιηθούν για την αντιμετώπιση των ινομυωμάτων;

Η μυομεκτομή είναι η χειρουργική αφαίρεση των ινομυωμάτων, αφήνοντας παράλληλα άθικτη τη μήτρα. Επειδή η γυναίκα διατηρεί τη μήτρα της, ενδεχομένως να εξακολουθεί να έχει τη δυνατότητα να κάνει παιδιά. Τα ίδια ινομυώματα δεν αναπτύσσονται ξανά μετά την επέμβαση, αλλά υπάρχει περίπτωση να αναπτυχθούν νέα. Εάν συμβεί αυτό, ενδεχομένως να χρειαστεί και άλλη επέμβαση.

Υστερεκτομή είναι η αφαίρεση της μήτρας. Οι ωοθήκες μπορεί να αφαιρεθούν ή και να μην αφαιρεθούν. Η υστερεκτομή πραγματοποιείται όταν οι υπόλοιπες θεραπείες δεν είχαν αποτέλεσμα ή δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν, ή όταν τα ινομυώματα είναι πολύ μεγάλα. Μια γυναίκα που υποβάλλεται σε υστερεκτομή δεν θα έχει πλέον τη δυνατότητα να μείνει έγκυος.

Υπάρχουν άλλες θεραπείες εκτός από τις φαρμακευτικές αγωγές και τη χειρουργική επέμβαση;

Οι υπόλοιπες διαθέσιμες θεραπευτικές επιλογές έχουν ως εξής:

• Υστεροσκόπηση: Η τεχνική αυτή χρησιμοποιείται για την αφαίρεση ινομυωμάτων που προεξέχουν εντός της κοιλότητας της μήτρας. Ένα ρεζεκτοσκόπιο εισάγεται μέσω του υστεροσκοπίου. Το ρεζεκτοσκόπιο καταστρέφει τα ινομυώματα με ηλεκτρικό ρεύμα ή μια δέσμη λέιζερ. Παρόλο που δεν μπορεί να αφαιρέσει ινομυώματα που βρίσκονται βαθιά στα τοιχώματα της μήτρας, συχνά μπορεί να ελέγξει την αιμορραγία που προκαλούν αυτά τα ινομυώματα. Η υστεροσκόπηση συχνά εκτελείται ως εξωνοσοκομειακή διαδικασία (δεν χρειάζεται δηλαδή να παραμείνετε το βράδυ στο νοσοκομείο).
• Καταστροφή του ενδομητρίου (endometrial ablation): Η διαδικασία αυτή καταστρέφει την επένδυση της μήτρας. Χρησιμοποιείται για τη θεραπεία γυναικών με μικρά ινομυώματα (κάτω από 3 εκατοστά). Υπάρχουν διάφοροι τρόποι για την εκτέλεση της διαδικασίας καταστροφής του ενδομητρίου.
• Εμβολισμός της μητριαίας αρτηρίας (ΕΜΑ): Αυτή η διαδικασία περιλαμβάνει την έγχυση μικροσκοπικών σωματιδίων (σε μέγεθος κόκκου άμμου περίπου) στα αιμοφόρα αγγεία που καταλήγουν στη μήτρα. Τα σωματίδια αυτά αποκόπτουν τη ροή του αίματος προς το ινομύωμα, προκαλώντας τη συρρίκνωσή του. Η ΕΜΑ μπορεί να εκτελεστεί εξωνοσοκομειακά στις περισσότερες περιπτώσεις.
• Υπερηχογραφική χειρουργική επέμβαση με καθοδήγηση μέσω μαγνητικής τομογραφίας: Σε αυτή την προσέγγιση χρησιμοποιούνται κύματα υπερήχων για την καταστροφή των ινομυωμάτων. Τα κύματα κατευθύνονται προς τα ινομυώματα μέσω του δέρματος, με τη βοήθεια της απεικόνισης μέσω μαγνητικής τομογραφίας. Μελέτες έχουν δείξει ότι οι γυναίκες έχουν βελτιωμένα συμπτώματα για έως και 1 έτος μετά από αυτή τη διαδικασία. Το κατά πόσο η προσέγγιση αυτή παρέχει μακροχρόνια ανακούφιση εξακολουθεί να είναι υπό διερεύνηση.