Τι είναι η κύστη των ωοθηκών;

Η κύστη των ωοθηκών είναι ένας σάκος ή θύλακας γεμάτος με υγρό ή άλλο ιστό, ο οποίος σχηματίζεται μέσα ή επάνω στην ωοθήκη. Οι κύστεις των ωοθηκών εμφανίζονται πολύ συχνά. Μπορούν να εμφανιστούν κατά τη διάρκεια των αναπαραγωγικών ετών ή μετά την εμμηνόπαυση. Οι περισσότερες κύστεις των ωοθηκών είναι καλοήθεις (δηλ. δεν είναι καρκίνος) και εξαφανίζονται μόνες τους χωρίς θεραπεία. Σπανίως, μια κύστη μπορεί να είναι κακοήθης (καρκίνος).

Ποιοι είναι οι διάφοροι τύποι κύστεων των ωοθηκών;

Οι τύποι των κύστεων των ωοθηκών περιλαμβάνουν τους εξής:

• Λειτουργική κύστη: Είναι ο πιο συχνός τύπος κύστης των ωοθηκών. Συνήθως δεν προκαλεί συμπτώματα. Οι λειτουργικές κύστεις συνήθως εξαφανίζονται χωρίς θεραπεία εντός 6-8 εβδομάδων.
• Τεράτωμα: Αυτός ο τύπος κύστης περιέχει διάφορα είδη ιστών του σώματος, όπως δέρμα και τρίχες. Οι κύστεις αυτές μπορεί να υπάρχουν από τη γέννηση της γυναίκας, αλλά μπορεί να αυξηθούν σε μέγεθος κατά τη διάρκεια των αναπαραγωγικών ετών. Σε πολύ σπάνιες περιπτώσεις, τα τερατώματα μπορούν να εξελιχθούν σε καρκίνο.
• Κυσταδένωμα: Οι κύστεις αυτές σχηματίζονται στην εξωτερική επιφάνεια της ωοθήκης. Μπορεί να γίνουν πολύ μεγάλες σε μέγεθος, αλλά συνήθως είναι καλοήθεις.
• Ενδομητρίωμα ή σοκολατοειδής κύστη: Η κύστη αυτή σχηματίζεται ως αποτέλεσμα της ενδομητρίωσης. 

Ποια είναι τα συμπτώματα των κύστεων των ωοθηκών;

Στις περισσότερες περιπτώσεις, οι κύστεις δεν προκαλούν συμπτώματα. Πολλές από αυτές εντοπίζονται κατά τη διάρκεια μιας πυελικής εξέτασης ρουτίνας ή στο πλαίσιο μιας απεικονιστικής εξέτασης που πραγματοποιείται για άλλο λόγο. Ορισμένες κύστεις μπορούν να προκαλέσουν έναν αμβλύ ή οξύ πόνο στην κοιλιακή χώρα και πόνο κατά τη διάρκεια συγκεκριμένων δραστηριοτήτων. Οι μεγαλύτερες κύστεις μπορούν να προκαλέσουν συστροφή της ωοθήκης. Η συστροφή αυτή συνήθως προκαλεί πόνο στη μία πλευρά, ο οποίος φεύγει και επιστρέφει ή μπορεί να ξεκινήσει απότομα. Οι κύστεις που αιμορραγούν ή διαρρηγνύονται μπορούν να προκαλέσουν απότομο και σοβαρό πόνο.

Πώς γίνεται η διάγνωση των κύστεων των ωοθηκών;

Εάν ο μαιευτήρας-γυναικολόγος σας ή ένας άλλος επαγγελματίας υγείας θεωρεί ότι μπορεί να έχετε μια κύστη, μπορεί να σας συστήσει τις ακόλουθες εξετάσεις για τη συλλογή περισσότερων πληροφοριών:

• Υπερηχογράφημα: Η εξέταση αυτή χρησιμοποιεί ηχητικά κύματα για τη δημιουργία εικόνων των εσωτερικών οργάνων σας. Ένα όργανο που ονομάζεται μορφοτροπέας τοποθετείται στον κόλπο ή στην κοιλιακή σας χώρα. Οι προβολές που δημιουργούνται από τα ηχητικά κύματα απεικονίζουν το σχήμα, το μέγεθος και τη θέση της κύστης. Οι προβολές αυτές δείχνουν επίσης εάν η κύστη είναι συμπαγής ή γεμάτη με υγρό.
• Εξετάσεις αίματος: Μπορεί να υποβληθείτε σε μια εξέταση αίματος, η οποία μετρά το επίπεδο μιας ουσίας που ονομάζεται CA 125. Το αυξημένο επίπεδο της CA 125, σε συνδυασμό με συγκεκριμένα ευρήματα από υπερηχογραφικές και φυσικές εξετάσεις, μπορεί να εγείρουν ανησυχία για ενδεχόμενη παρουσία καρκίνου των ωοθηκών, ειδικά σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες. Μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν αρκετές άλλες αιματολογικές εξετάσεις για να εξακριβωθεί εάν μια μάζα στην ωοθήκη θεωρείται ανησυχητική για την παρουσία καρκίνου των ωοθηκών. 

Πώς αντιμετωπίζονται οι κύστεις των ωοθηκών;

Υπάρχουν διάφορες θεραπευτικές επιλογές για τις κύστεις. Η επιλογή θεραπείας εξαρτάται από τον τύπο της κύστης και από άλλους παράγοντες. Οι θεραπευτικές επιλογές περιλαμβάνουν την προσεκτική αναμονή και, εάν η κύστη έχει μεγάλο μέγεθος ή προκαλεί συμπτώματα, τη χειρουργική επέμβαση.

Τι είναι η προσεκτική αναμονή;

Η προσεκτική αναμονή είναι ένας τρόπος παρακολούθησης μιας κύστης με επαναλαμβανόμενες υπερηχογραφικές εξετάσεις, για να διαπιστωθεί εάν έχει αλλάξει το μέγεθος ή η εμφάνιση της κύστης. Ο μαιευτήρας-γυναικολόγος σας ή ένας άλλος επαγγελματίας υγείας θα αποφασίσει πότε πρέπει να επαναληφθεί το υπερηχογράφημα και πόσο καιρό θα διαρκέσει αυτή η περίοδος παρακολούθησης. Πολλές κύστεις εξαφανίζονται από μόνες τους μετά από έναν ή δύο κύκλους περιόδου.

Πότε συνιστάται χειρουργική επέμβαση;

Η χειρουργική επέμβαση μπορεί να υποδειχθεί ως επιλογή εάν η κύστη σας έχει πολύ μεγάλο μέγεθος ή προκαλεί συμπτώματα, ή εάν υπάρχει υποψία για καρκίνο. Ο τύπος της επέμβασης εξαρτάται από διάφορους παράγοντες, όπως το μέγεθος της κύστης, η ηλικίας σας, η επιθυμία σας να κάνετε παιδιά και εάν έχετε οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του μαστού ή των ωοθηκών. Κυστεκτομή είναι η αφαίρεση μιας κύστης από την ωοθήκη. Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να κριθεί απαραίτητη η αφαίρεση της ωοθήκης. Αυτό ονομάζεται ωοθηκεκτομή.

Πώς πραγματοποιείται η χειρουργική επέμβαση;

Εάν η κύστη σας θεωρείται ότι είναι καλοήθης, τότε συνιστάται μια ελάχιστα επεμβατική χειρουργική διαδικασία. Η ελάχιστα επεμβατική χειρουργική διαδικασία πραγματοποιείται χρησιμοποιώντας μικρές τομές και ένα ειδικό όργανο που ονομάζεται λαπαροσκόπιο. Αυτός ο τύπος επέμβασης ονομάζεται λαπαροσκόπηση.

Ένας άλλος τύπος επέμβασης είναι το ανοιχτό χειρουργείο. Στο ανοιχτό χειρουργείο πραγματοποιείται μια οριζόντια ή κατακόρυφη τομή στην κάτω κοιλιακή χώρα. Το ανοιχτό χειρουργείο μπορεί να επιλεχθεί σε περιπτώσεις όπου υπάρχει υποψία για καρκίνο ή εάν η κύστη είναι πολύ μεγάλη για να αφαιρεθεί μέσω λαπαροσκόπησης.