Τι είναι ο καρκίνος;

Τα φυσιολογικά κύτταρα του οργανισμού αναπτύσσονται, διαιρούνται και αντικαθίστανται ανά τακτά διαστήματα. Ορισμένες φορές, τα κύτταρα διαιρούνται με μη φυσιολογικό τρόπο και αρχίζουν να αναπτύσσονται εκτός ελέγχου. Τα κύτταρα αυτά σχηματίζουν διογκώσεις ή όγκους.

Οι όγκοι μπορεί να είναι καλοήθεις (δηλ. όχι καρκίνος) ή κακοήθεις (δηλ. καρκίνος). Οι καλοήθεις όγκοι δεν εξαπλώνονται σε άλλους ιστούς του οργανισμού. Οι κακοήθεις όγκοι μπορούν να διηθήσουν και να καταστρέψουν υγιείς γειτονικούς ιστούς και όργανα. Τα καρκινικά κύτταρα μπορούν επίσης να εξαπλωθούν σε άλλα μέρη του σώματος και να σχηματίσουν νέες καρκινικές περιοχές.

Τι είναι ο καρκίνος των ωοθηκών;

Ο καρκίνος των ωοθηκών είναι ένας καρκίνος που προσβάλλει μία ή και τις δύο ωοθήκες. Ο καρκίνος των ωοθηκών δεν είναι από τις συνηθισμένες μορφές καρκίνου. Ωστόσο, επειδή παραμένει συχνά αδιάγνωστος μέχρι τα προχωρημένα στάδιά του, ο καρκίνος των ωοθηκών είναι η κυρίαρχη αιτία θανάτου από γυναικολογικό καρκίνο ακόμα και σε χώρες με οργανωμένο σύστημα υγείας όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες.

Ποιοι είναι οι τύποι του καρκίνου των ωοθηκών;

Ο καρκίνος των ωοθηκών μπορεί να αναπτυχθεί στην επιφάνεια της ωοθήκης ή από ιστούς εντός της ωοθήκης. Υπάρχουν τρεις βασικοί τύποι: Ο τύπος που αναπτύσσεται στην επιφάνεια της ωοθήκης, δηλ. ο επιθηλιακός καρκίνος των ωοθηκών, είναι ο συνηθέστερος. Περίπου 90% των περιπτώσεων καρκίνου των ωοθηκών περιλαμβάνουν επιθηλιακούς όγκους. Στο παρόν άρθρο αναλύεται ο επιθηλιακός καρκίνος των ωοθηκών.

Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου για τον καρκίνο των ωοθηκών;

Ο επιθηλιακός καρκίνος των ωοθηκών σχετίζεται με συγκεκριμένους παράγοντες κινδύνου. Οι ακόλουθοι παράγοντες έχουν δείξει ότι αυξάνουν τον κίνδυνο που διατρέχει μια γυναίκα να αναπτύξει αυτόν τον τύπο καρκίνου:

• Ηλικία άνω των 55 ετών
• Οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του μαστού, καρκίνου των ωοθηκών, καρκίνου του παχέος εντέρου ή καρκίνου του ενδομητρίου (καρκίνος της επένδυσης της μήτρας)
• Ατομικό ιστορικό καρκίνου του μαστού
• Μεταλλάξεις στα γονίδια BRCA1 και BRCA2
• Δεν έχει κάνει παιδιά
• Υπογονιμότητα
• Ενδομητρίωση
• Σύνδρομο Lynch 

Ποιες εξετάσεις προσυμπτωματικού ελέγχου είναι διαθέσιμες για τον καρκίνο των ωοθηκών;

Εξέταση προσυμπτωματικού ελέγχου είναι μια εξέταση που πραγματοποιείται όταν δεν υπάρχουν συμπτώματα. Παραδείγματα τέτοιων εξετάσεων είναι η κολονοσκόπηση για τον ορθοκολικό καρκίνο και το τεστ ΠΑΠ για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας. Επί του παρόντος δεν υπάρχει κάποια εξέταση προσυμπτωματικού ελέγχου για τον καρκίνο των ωοθηκών. Πρέπει να έχετε το νου σας για τυχόν αλλαγές στο σώμα σας και να τις συζητάτε με τον μαιευτήρα-γυναικολόγο σας ή έναν άλλον επαγγελματία υγείας. Όσον νωρίτερα διαγνωστεί ο καρκίνος των ωοθηκών, τόσο περισσότερες πιθανότητες επιτυχίας έχει η θεραπεία του.

Ποια είναι τα συμπτώματα του καρκίνου των ωοθηκών;

Εάν έχετε οποιοδήποτε από τα ακόλουθα συμπτώματα, ειδικά εάν τα έχετε για περισσότερες από 12 ημέρες τον μήνα, επικοινωνήστε με τον μαιευτήρα-γυναικολόγο σας ή έναν άλλο επαγγελματία υγείας:

• Φούσκωμα ή αύξηση του μεγέθους της κοιλιακής χώρας
• Πυελικός ή κοιλιακός πόνος
• Δυσκολεύεστε να φάτε ή αισθάνεστε πολύ γρήγορα ότι χορτάσατε
• Συμπτώματα του ουροποιητικού (συχνή και επιτακτική ούρηση)

Άλλα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν κολπική αιμορραγία, ειδικά μετά την εμμηνόπαυση, και μια αλλαγή στις εντερικές συνήθειες. Εάν έχετε αυτά τα συμπτώματα, δεν σημαίνει ότι έχετε καρκίνο των ωοθηκών, αλλά καλό θα είναι να μάθετε τι τα προκαλεί.

Πώς γίνεται η διάγνωση του καρκίνου των ωοθηκών;

Εάν έχετε συχνά ή επίμονα συμπτώματα καρκίνου των ωοθηκών, μπορεί να υποβληθείτε σε μια φυσική εξέταση, συμπεριλαμβανομένης της πυελικής εξέτασης. Μπορεί επίσης να πραγματοποιηθεί μια απεικονιστική εξέταση των ωοθηκών, όπως το διακολπικό υπερηχογράφημα. Εάν εντοπιστεί διόγκωση σε μια ωοθήκη, ο μαιευτήρας-γυναικολόγος σας μπορεί να σας υποβάλει σε μια εξέταση αίματος για να μετρήσει το επίπεδο του CA 125. Το CA 125 είναι ορισμένες φορές αυξημένο στις γυναίκες που πάσχουν από καρκίνο των ωοθηκών. Τα αποτελέσματα αυτών των εξετάσεων χρησιμοποιούνται για την αξιολόγηση της πιθανότητας η διόγκωση να είναι καρκίνος. Τα αποτελέσματα των εξετάσεων διαμορφώνουν επίσης τα επόμενα βήματα της διαδικασίας αξιολόγησης.

Πώς αντιμετωπίζεται ο καρκίνος των ωοθηκών;

Εάν μια γυναίκα θεωρείται ότι έχει καρκίνο των ωοθηκών, συνήθως συνιστάται χειρουργική επέμβαση για την αφαίρεση της μήτρας, των ωοθηκών και των σαλπίγγων. Οι λεμφαδένες και οι ιστοί στην πύελο και την κοιλιακή χώρα ελέγχονται για την παρουσία καρκίνου και ενδέχεται να αφαιρεθούν και αυτοί. Σε ορισμένες περιπτώσεις αφαιρείται μόνο η ωοθήκη που φέρει τον καρκίνο. Η χημειοθεραπεία συνιστάται στις περισσότερες περιπτώσεις μετά τη χειρουργική επέμβαση για τον καρκίνο των ωοθηκών. Η χημειοθεραπεία περιλαμβάνει τη χρήση φαρμάκων που καταστρέφουν τα καρκινικά κύτταρα. Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να χρειαστεί χημειοθεραπεία πριν από την επέμβαση.

Τι είδους παρακολούθηση απαιτείται μετά τη θεραπεία;

Οι γυναίκες που έχουν υποβληθεί σε θεραπεία για καρκίνο των ωοθηκών πρέπει να υποβάλλονται σε τακτικά τσεκ-απ, για να διασφαλιστεί ότι ο καρκίνος τους δεν έχει επιστρέψει. Το τσεκ-απ μετά τη θεραπεία για τον καρκίνο περιλαμβάνει συνήθως μια αξιολόγηση των συμπτωμάτων και μια φυσική εξέταση. Μπορεί επίσης να περιλαμβάνει μια εξέταση CA 125. Συνήθως δεν πραγματοποιούνται απεικονιστικές εξετάσεις, αλλά μπορεί να ζητηθούν. Αυτές μπορεί να περιλαμβάνουν υπερηχογράφημα, ακτινογραφία θώρακα, μαγνητική τομογραφία (MRI) ή αξονική τομογραφία (CT).

Πώς μπορώ να μειώσω τον κίνδυνο εκδήλωσης καρκίνου των ωοθηκών;

Τα συνδυασμένα ορμονικά αντισυλληπτικά χάπια (αυτά που περιέχουν οιστρογόνα αλλά και προγεστίνη) μπορούν να μειώσουν τον κίνδυνο του καρκίνου των ωοθηκών. Όσο μεγαλύτερο διάστημα παίρνει το χάπι μια γυναίκα, τόσο περισσότερο μειώνεται ο κίνδυνος. Συγκεκριμένα, για κάθε 5 χρόνια λήψης του χαπιού, ο κίνδυνος μειώνεται κατά περίπου 20%. Το όφελος αυτό πρέπει να σταθμιστεί με τους κινδύνους από τη χρήση του χαπιού. Το χάπι είναι ασφαλές για τις περισσότερες γυναίκες, αλλά σχετίζεται με έναν ελαφρώς αυξημένο κίνδυνο εν τω βάθει φλεβικής θρόμβωσης (ΕΒΦΘ), καρδιακής προβολής και εγκεφαλικού επεισοδίου.

Οι τρέχουσες θεωρίες υποδεικνύουν ότι ορισμένοι τύποι καρκίνου των ωοθηκών μπορεί να ξεκινούν στις σάλπιγγες. Εάν χρειάζεται να αφαιρεθεί η μήτρα σας ή έχετε επιλέξει τη στείρωση ως μόνιμη μέθοδο αντισύλληψης, μπορείτε να συζητήσετε με τον μαιευτήρα-γυναικολόγο σας ή έναν άλλον επαγγελματία υγείας που σας φροντίζει σχετικά με το ενδεχόμενο αφαίρεσης των σαλπίγγων σας. Η επέμβαση αυτή ονομάζεται σαλπιγγεκτομή. Με τη διαδικασία αυτή αφαιρούνται μόνο οι σάλπιγγες. Οι ωοθήκες παραμένουν άθικτες. Η σαλπιγγεκτομή μπορεί να βοηθήσει στη μείωση του κινδύνου εκδήλωσης καρκίνου των ωοθηκών στο μέλλον.

Τι πρέπει να γνωρίζω εάν ανήκω σε κατηγορία υψηλού κινδύνου για καρκίνο των ωοθηκών;

Για τις γυναίκες που διατρέχουν υψηλό κίνδυνο εκδήλωσης καρκίνου των ωοθηκών, όπως οι γυναίκες με μεταλλάξεις BRCA1 ή BRCA2, ενδεχομένως να ενδείκνυνται περιοδικές εξετάσεις για έλεγχο της παρουσίας καρκίνου των ωοθηκών. Οι εξετάσεις αυτές μπορεί να περιλαμβάνουν διακολπικό υπερηχογράφημα, για τη διερεύνηση ενδεχόμενων αλλαγών στις ωοθήκες, και μια εξέταση CA 125.

Μια άλλη επιλογή είναι η σαλπιγγο-ωοθηκεκτομή για τη μείωση του κινδύνου. Η διαδικασία αυτή περιλαμβάνει την αφαίρεση των σαλπίγγων και των ωοθηκών σε μια γυναίκα που δεν έχει καρκίνο. Συνιστάται στις γυναίκες με μεταλλάξεις BRCA1 ή BRCA2 μέχρι την ηλικία των 40 ετών ή όταν ολοκληρωθεί η τεκνοποίηση. Μπορεί επίσης να ενδείκνυται για γυναίκες με σύνδρομο Lynch. Η επέμβαση αυτή μειώνει τον κίνδυνο καρκίνου των ωοθηκών.