Τι είναι η εμμηνόπαυση και τι η περιεμμηνόπαυση (κλιμακτήριος);

Εμμηνόπαυση είναι η οριστική παύση της εμμήνου ρύσεως (περίοδος) για ένα χρόνο. Η μέση ηλικία εμφάνισής της είναι τα 51. Φυσιολογικά μπορεί να εμφανιστεί από τα 45 έως τα 55 έτη των γυναικών.

Περιεμμηνόπαυση ή κλιμακτήριος είναι το χρονικό διάστημα που προηγείται της οριστικής παύσης της περιόδου δηλαδή της εμμηνόπαυσης, διαρκεί από λίγους μήνες μέχρι και 7 έτη και συνοδέυεται από ορμονικές διαταραχές και ακατάστατες περιόδους.

Ποιες είναι οι συνηθέστερες αλλαγές που συμβαίνουν στον εμμηνορυσιακό κύκλο κατά τη διάρκεια της κλιμακτηρίου;

Κατά τη διάρκεια ενός φυσιολογικού εμμηνορυσιακού κύκλου οι ορμόνες οιστρογόνα και προγεστερόνη αυξάνονται και ελαττώνονται με συγκεκριμένο ρυθμό. Η ωορρηξία συμβαίνει περίπου στο μέσον του κύκλου ή δύο εβδομάδες πριν την επόμενη περίοδο. Κατά την κλιμακτήριο οι ορμόνες δεν ακολουθούν το φυσιολογικό πρότυπο. Σαν αποτέλεσμα μπορεί η γυναίκα να έχει ανώμαλη κολπική αιμόρροια ή σταγονοειδή αιμόρροια ή κολπική αιμορραγία που εμφανίζεται ξαφνικά σε οποιαδήποτε χρονική στιγμή και φάση του κύκλου. Τον πρώτο καιρό η έμμηνος ρύση συνήθως κρατάει περισσότερες μέρες, εμφανίζεται πιο συχνά και η ποσότητα του αίματος είναι μεγαλύτερη. Η εικόνα αυτή μπορεί να εναλλάσσεται με ποιο αραιές περιόδους που έχουν λίγο αίμα και διαρκούν λιγότερο. Ο κύκλος γενικά γίνεται εντελώς ασταθής και υπάρχουν μήνες που θα έρθει 2 φορές ή και άλλοι που δε θα εμφανιστεί καθόλου.

Πως θα καταλάβω ότι το αίμα που εμφανίζω δεν είναι στα πλαίσια των φυσιολογικών αλλαγών; Πότε θα πρέπει να ανησυχήσω και να συμβουλευτώ το γιατρό μου;

Καταρχήν κάθε γυναίκα πρέπει να επισκέπτεται μία φορά το χρόνο το γιατρό της και να πραγματοποιεί συν των άλλων και κολπικό γυναικολογικό υπέρηχο.

Πολύ σημαντικό είναι να γνωρίζουν όλες οι γυναίκες πως όταν εγκατασταθεί η εμμηνόπαυση και έχουν ένα χρόνο να δούνε αίμα, τότε εάν η περίοδος τους ξαναεμφανιστεί είναι παθολογικό και χρειάζεται άμεσα διερεύνηση από το γιατρό τους.

Όσον αφορά την περίοδο της κλιμακτηρίου παρόλο που η εικόνα ανώμαλης κολπικής αιμόρροιας, όπως περιγράψαμε παραπάνω, μπορεί να είναι αποτέλεσμα των φυσιολογικών ορμονικών μεταβολών, είναι σημαντικό η γυναίκα να μην αδιαφορεί για αυτές τις αλλαγές και να ενημερώνει τον γυναικολόγο της για οτιδήποτε την ανησυχεί, χωρίς να ξεχνά και τον ετήσιο έλεγχο που δεν πρέπει να αναβάλλεται. Συνιστάται η γυναίκα να επισκέπτεται άμεσα το γιατρό της όταν:

1. Οι αιμορραγίες είναι ιδιαίτερα βαριές και συνοδεύονται από πήγματα που δεν υπήρχαν σε παρελθόντες κύκλους, μπορεί δε η γυναίκα να νιώθει εξάντληση, κόπωση, υπνηλία και αδυναμία λόγω της συνοδού αναιμίας.
2. Η αιμορραγία να διαρκεί για περισσότερο από έναν κύκλους για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο των 10 ημερών.
3. Η περίοδος να εμφανίζεται τον τελευταίο καιρό σε χρονικό διάστημα μικρότερο των τριών εβδομάδων ( κάθε 20 μέρες περίοδος).
4. Αίμα που εμφανίζεται συνεχώς μετά την σεξουαλική επαφή.
5. Σταγονοειδής κολπική καθημερινή αιμόρροια που ταλαιπωρεί τη γυναίκα σε όλη σχεδόν τη διάρκεια του κύκλου. Συνήθως σταματά για λίγο και μετά ξαναρχίζει.

Ποιες είναι οι πιο συχνές αιτίες της ανώμαλης κολπικής αιμόρροιας στην κλιμακτήριο και στην εμμηνόπαυση;

• Πολύποδες. Είναι πολύ συχνοί καλοήθεις όγκοι της μήτρας που μπορεί να έχουν μέγεθος από λίγα χιλιοστά έως αρκετά εκατοστά. Βρίσκονται στο εσωτερικό της μήτρας ή συχνά στον τράχηλο και μπορεί να προκαλούν από μικρή σταγονοειδή αιμόρροια μέχρι βαριά αιμορραγία ή αρκετά συχνά αίμα μετά την σεξουαλική επαφή.
• Ατροφία του ενδομητρίου. Στην εμμηνόπαυση λόγω της χαμηλής στάθμης των οιστρογόνων το ενδομήτριο (δηλαδή το εσωτερικό της μήτρας) σιγά σιγά λεπταίνει. Λόγω αυτής της αλλαγής μπορεί κατά την εξέλιξή της να εμφανίζεται συχνά ακανόνιστη κολπική αιμόρροια.
• Υπερπλασία του ενδομητρίου. Είναι η διαδικασία όπου το εσωτερικό της μήτρας δηλαδή το ενδομήτριο γίνεται σιγά σιγά όλο και παχύτερο. Αυτό συμβαίνει γιατί τα οιστρογόνα υπερτερούν και δεν ισορροπούν με την προγεστερόνη. Η κλινική εικόνα και πάλι μπορεί να είναι ανώμαλη κολπική αιμορραγία. Η κατάσταση αυτή είναι αρκετά συχνή όταν συνυπάρχουν και παράγοντες κινδύνου όπως η παχυσαρκία, η αρτηριακή υπέρταση, ο σακχαρώδης διαβήτης και η υπερχοληστερολαιμία. Μερικές φορές μπορεί τα κύτταρα του ενδομητρίου να αρχίσουν να παίρνουν ανώμαλες και άτυπες μορφές οπότε δημιουργείται μια κατάσταση που λέγεται υπερπλασία του ενδομητρίου με ατυπία.
• Σε ένα σημαντικό ποσοστό αυτή η κατάσταση μπορεί σε λίγα χρόνια να εξελιχθεί σε καρκίνο της μήτρας. Εάν επέμβουμε έγκαιρα η κατάσταση αυτή θεραπεύεται και ο καρκίνος προλαμβάνεται.
• Ινομυώματα. Καλοήθης αρκετά συχνοί όγκοι της μήτρας με μέγεθος από λίγα χιλιοστά μέχρι 8 – 10 εκατοστά που μπορεί να προκαλούν από μικρή μέχρι μεγάλη αιμορραγία. Συνήθως υποχωρούν σε μέγεθος όταν εγκατασταθεί η εμμηνόπαυση. Σπάνια εξαλλάσσονται σε κακοήθη σαρκώματα.
• Η κύηση (ενδομήτριος ή εξωμήτριος), η αποβολή, η τραχηλίτιδα, ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας, όγκοι (καλοήθεις συνήθως) του κόλπου, τραυματισμοί και ρήξεις του κόλπου, διαταραχές της πήξης του αίματος, ξένο σώμα στη μήτρα ή στον κόλπο και άλλα, είναι σπανιότερες αιτίες που πάντα πρέπει να διερευνώνται από τον θεράποντα ιατρό.

Πως γίνεται η διάγνωση της αιτίας της ανώμαλης κολπικής αιμόρροιας;

• Απαραίτητη είναι καταρχήν η λεπτομερής λήψη του ατομικού και οικογενειακού ιστορικού της ασθενούς.
• Ο γιατρός στην κλινική εξέταση πρέπει να διαπιστώσει ότι πράγματι το αίμα προέρχεται από την μήτρα και δεν αφορά άλλα όργανα όπως ο πρωκτός και το έντερο, η ουρήθρα, το αιδοίο, το περίνεο ή ο κόλπος.
• Ένα τεστ κύησης και ένα στικ ούρων είναι απλά και γρήγορα εργαλεία που πρέπει να προηγούνται οποιασδήποτε διαγνωστικής προσέγγισης.
• Τεστ Παπανικολάου
• Διακολπικός γυναικολογικός υπέρηχος αλλά και διακοιλιακός όπου χρειάζεται, βοηθά στην απεικόνιση των έσω γεννητικών οργάνων και συχνά μας δίνει εύκολα τη διάγνωση.
  Ενδομήτρια βιοψία με ένα λεπτό ειδικό καθετήρα χωρίς αναισθησία σε επίπεδο ιατρείου.
• Διαγνωστική υστεροσκόπηση με ή και χωρίς αναισθησία, όπου με μια λεπτή κάμερα μπαίνουμε στο εσωτερικό της μήτρας και βλέπουμε άμεσα την όποια παθολογία του ενδομητρίου ( πολύποδες, ινομυώματα, ατροφία, υπερπλασία).
• Διαγνωστική απόξεση της ενδομήτριας κοιλότητας με αναισθησία, όπου και ξύνουμε το εσωτερικό της μήτρας και αφαιρούμε όσο το δυνατόν μεγαλύτερα τμήματα του ενδομητρίου τα οποία και στέλνουμε για βιοψία σε παθολογοανατόμο.
• Συμπληρωματικές εργαστηριακές αιματολογικές εξετάσεις μπορεί να χρειαστούν σε άλλοτε άλλο βαθμό.

Ποια είναι η θεραπεία της ανώμαλης κολπικής αιμόρροιας στην κλιμακτήριο και στην εμμηνόπαυση;

Η θεραπεία σχετίζεται άμεσα με την αιτία που προκαλεί την αιμορραγία.

Μπορεί να είναι απλά παρακολούθηση και επανέλεγχος ή αφαιρετική εάν πρόκειται για πολύποδες και ινομυώματα ή φαρμακευτική σε κάποιες περιπτώσεις υπερπλασίας του ενδομητρίου όπου απαιτείται η χορήγηση προγεστερόνης ή και ριζική με αφαίρεση της μήτρας της ασθενούς όταν πρόκειται για υπερπλασίες με ατυπία ή και λεμφαδενικός καθαρισμός μαζί με ολική υστερεκτομή, ακτινοθεραπεία και χημειοθεραπεία αν πρόκειται για καρκίνο τραχήλου της μήτρας ή καρκίνο του ενδομητρίου που διηθεί το τοίχωμα της μήτρας.

Μην ξεχνάτε. Το βασικότερο όλων είναι η έγκαιρη διάγνωση. Αίμα στην εμμηνόπαυση έστω και με τη μορφή λίγων σταγόνων πρέπει άμεσα να διερευνάται. Στην κλιμακτήριο (περιεμμηνοπαυσιακά) , ανώμαλη κολπική αιμόρροια που επιμένει, πρέπει να γίνεται αντικείμενο συζήτησης με το γιατρό σας και να αναζητείται το αίτιό της εξονυχιστικά.