Τι είναι ο έλεγχος υπογονιμότητας; 

Ο έλεγχος υπογονιμότητας περιλαμβάνει εξετάσεις και δοκιμασίες με σκοπό τον εντοπισμό της αιτίας για την οποία δεν έχετε καταφέρει να μείνετε έγκυος με τον σύντροφό σας. Εάν εντοπιστεί η αιτία, τότε ενδεχομένως να υπάρχει η δυνατότητα θεραπείας. Σε πολλές περιπτώσεις, η υπογονιμότητα μπορεί να αντιμετωπιστεί επιτυχώς ακόμη και αν δεν εντοπιστεί η αιτία.

Ποια ειδικότητα γιατρού πραγματοποιεί τον έλεγχο υπογονιμότητας;

Η πρώτη εκτίμηση γίνεται συνήθως από τον μαιευτήρα-γυναικολόγο σας. Μπορείτε επίσης να επιλέξετε να δείτε έναν ειδικό. Οι ειδικοί στην υπογονιμότητα είναι μαιευτήρες-γυναικολόγοι με ειδική εκπαίδευση στην εκτίμηση και θεραπεία της υπογονιμότητας στους άνδρες και τις γυναίκες. Οι ειδικοί αυτοί ονομάζονται ενδοκρινολόγοι αναπαραγωγής. Οι άνδρες μπορούν επίσης να εξεταστούν και να λάβουν θεραπεία από έναν ουρολόγο. Ορισμένοι ουρολόγοι διαθέτουν ειδική κατάρτιση στην ανδρική υπογονιμότητα.

Τι προκαλεί την υπογονιμότητα;

Η συνηθέστερη αιτία της γυναικείας υπογονιμότητας είναι η απουσία ωορρηξίας ή η ακανόνιστη ωορρηξία. Οι πιο συχνές αιτίες ανδρικής υπογονιμότητας είναι προβλήματα στους όρχεις, τα οποία επηρεάζουν την παραγωγή ή τη λειτουργία των σπερματοζωαρίων.

Άλλοι παράγοντες στις γυναίκες περιλαμβάνουν προβλήματα με τα αναπαραγωγικά όργανα ή τις ορμόνες. Οι σάλπιγγες που φέρουν ουλές ή έχουν φράξει, μπορεί να συμβάλλουν στην υπογονιμότητα. Αυτό μπορεί να είναι αποτέλεσμα προηγούμενων σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων (ΣΜΝ) ή ενδομητρίωσης. Τα προβλήματα με τον θυρεοειδή αδένα ή τον αδένα της υπόφυσης επίσης μπορούν να συνεισφέρουν στην υπογονιμότητα. Στους άνδρες, η έμφραξη των σωληναρίων που μεταφέρουν τα σπερματοζωάρια από τους όρχεις μπορεί να αποτελέσει αιτία υπογονιμότητας.

Πώς επηρεάζεται η γονιμότητα από την ηλικία;

Για υγιή ζευγάρια που βρίσκονται ηλικιακά στη δεκαετία των 20 ή στα πρώτα χρόνια της δεκαετίας των 30, η πιθανότητα να μείνει έγκυος μια γυναίκα είναι περίπου 25–30% σε κάθε έμμηνο κύκλο. Το ποσοστό αυτό μειώνεται δραστικά μετά την ηλικία των 37 ετών. Μέχρι την ηλικία των 40 ετών, η πιθανότητα της γυναίκας να μείνει έγκυος μειώνεται σε κάτω από 10% ανά έμμηνο κύκλο. Η γονιμότητα του άνδρα επίσης μειώνεται με την ηλικία, αλλά όχι εξίσου προβλέψιμα.

Μπορεί ο τρόπος ζωής να επηρεάσει τη γονιμότητα; 

Στις γυναίκες, η λιποσαρκία, η παχυσαρκία ή η υπερβολική άσκηση ενδεχομένως να σχετίζονται με την υπογονιμότητα. Τόσο στους άνδρες όσο και στις γυναίκες, η μέτρια ή βαριά κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να είναι ένας παράγοντας που συμβάλλει στην υπογονιμότητα. Το κάπνισμα τσιγάρων και μαριχουάνας από τους άνδρες μπορεί να μειώσει τον αριθμό και την κινητικότητα των σπερματοζωαρίων.

Τι πρέπει να περιμένω κατά τη διάρκεια της πρώτης επίσκεψής μου για τον έλεγχο υπογονιμότητας;

Η πρώτη επίσκεψη σε ειδικό γονιμότητας συνήθως περιλαμβάνει τη λήψη ενός λεπτομερούς ιατρικού ιστορικού και μια φυσική εξέταση. Θα ερωτηθείτε σχετικά με την περίοδό σας, τη μη φυσιολογική αιμορραγία ή τις εκκρίσεις από τον κόλπο σας, τον πυελικό πόνο και τις διαταραχές που μπορούν να επηρεάσουν την αναπαραγωγή, όπως η νόσος του θυρεοειδούς. Εσείς και ο σύντροφός σας θα ερωτηθείτε για τα ακόλουθα ζητήματα:

• Φάρμακα (συνταγογραφούμενα και μη) και φαρμακευτικά προϊόντα φυτικής προέλευσης
• Ασθένειες, συμπεριλαμβανομένων των Σεξουαλικώς Μεταδιδόμενων Νοσημάτων (ΣΜΝ) και των προηγούμενων χειρουργικών επεμβάσεων
• Συγγενή ελαττώματα στην οικογένειά σας
• Προηγούμενες εγκυμοσύνες και η έκβασή τους
• Χρήση καπνού, αλκοόλ και παράνομων ναρκωτικών ουσιών
• Επάγγελμα

Εσείς και ο σύντροφός σας θα ερωτηθείτε επίσης σχετικά με το σεξουαλικό ιστορικό σας:

• Μέθοδοι αντισύλληψης
• Πόσο καιρό προσπαθείτε να μείνετε έγκυος
• Πόσο συχνά κάνετε σεξ και αν αντιμετωπίζετε δυσκολίες
• Εάν χρησιμοποιείτε λιπαντικά κατά τη διάρκεια του σεξ
• Προηγούμενες σεξουαλικές σχέσεις 

Ποιες εξετάσεις πραγματοποιούνται για την υπογονιμότητα;

Οι εξετάσεις για την υπογονιμότητα περιλαμβάνουν εργαστηριακές εξετάσεις, απεικονιστικές εξετάσεις και συγκεκριμένες διαδικασίες. Οι απεικονιστικές εξετάσεις και διαδικασίες εξετάζουν τα αναπαραγωγικά όργανα και τον τρόπο λειτουργίας τους. Οι εργαστηριακές εξετάσεις περιλαμβάνουν συχνά την εξέταση δειγμάτων αίματος ή σπέρματος.

Τι περιλαμβάνουν οι βασικές εξετάσεις για μια γυναίκα;

Οι εργαστηριακές εξετάσεις μπορεί να περιλαμβάνουν μια εξέταση ούρων, μια εξέταση προγεστερόνης, εξετάσεις της λειτουργίας του θυρεοειδούς, μια εξέταση για το επίπεδο προλακτίνης και εξετάσεις για τον προσδιορισμό του αποθέματος ωοθηκών. Οι απεικονιστικές εξετάσεις και διαδικασίες μπορεί να περιλαμβάνουν ένα υπερηχογράφημα, μια εξέταση υστεροσαλπιγγογραφίας, μια εξέταση σονο-υστερο υπερηχογραφίας, υστεροσκόπηση και λαπαροσκόπηση. Μπορεί να μην υποβληθείτε σε όλες αυτές τις εξετάσεις και διαδικασίες. Ορισμένες από αυτές εκτελούνται ανάλογα με τα αποτελέσματα προηγούμενων εξετάσεων και διαδικασιών. Μπορεί επίσης να σας ζητηθεί να καταγράψετε τη βασική θερμοκρασία σώματος (ΒΘΣ) στο σπίτι.

Ποιος είναι ο σκοπός της παρακολούθησης της βασικής θερμοκρασίας σώματος;

Η θερμοκρασία της γυναίκας αυξάνεται όσο πλησιάζει η ώρα της ωορρηξίας και παραμένει αυξημένη για το υπόλοιπο του έμμηνου κύκλου. Για την παρακολούθηση της ωορρηξίας, θα χρειαστεί να μετράτε τη θερμοκρασία σας από το στόμα κάθε πρωί, πριν σηκωθείτε από το κρεβάτι. Θα σημειώνετε τη θερμοκρασία σας σε ένα διάγραμμα, για δύο ή τρεις έμμηνους κύκλους.

Η καταγραφή των μεταβολών στις μηνιαίες θερμοκρασίες μπορεί να επιβεβαιώσει την ωορρηξία, αλλά όχι να την προβλέψει. Ορισμένες γυναίκες παρακολουθούν επίσης την τραχηλική βλέννα τους, παράλληλα με την καταγραφή της ΒΘΣ. Ακριβώς πριν από την ωορρηξία, η τραχηλική βλέννα της γυναίκας γίνεται λεπτόρρευστη, ολισθηρή και ελαστική. Η παρακολούθηση της τραχηλικής βλέννας είναι ένας φυσικός τρόπος, μέσω του οποίου η γυναίκα είναι σε θέση να προσδιορίσει τις πιο γόνιμες ημέρες της.

Τι μετράται με την εξέταση ούρων (Test Ωορρηξίας);

Η εξέταση ούρων προσδιορίζει πότε και εάν έχετε ωορρηξία, μέσω της ανίχνευσης της αύξησης στα επίπεδα της ωχρινοτρόπου ορμόνης (LH) στα ούρα. Η απότομη αύξηση στα επίπεδα της LH πυροδοτεί την απελευθέρωση του ωαρίου. Εάν το αποτέλεσμα της εξέτασης είναι θετικό, αυτό υποδεικνύει ότι η ωορρηξία θα λάβει χώρα εντός των επόμενων 24–48 ωρών. Αυτό σας δίνει μια ιδέα για το ποια είναι η καλύτερη χρονική στιγμή για να προσπαθήσετε να μείνετε έγκυος.

Πώς πραγματοποιείται η εξέταση προγεστερόνης;

Για την εξέταση προγεστερόνης, λαμβάνεται ένα δείγμα αίματος περίπου 1 εβδομάδα πριν από την ημέρα που περιμένετε την περίοδό σας. Σε αυτό το δείγμα μετράται το επίπεδο της προγεστερόνης. Το αυξημένο επίπεδο δείχνει ότι έχει λάβει χώρα ωορρηξία.

Γιατί πραγματοποιείται η εξέταση του θυρεοειδούς;

Τα προβλήματα με τον θυρεοειδή αδένα μπορούν να προκαλέσουν προβλήματα υπογονιμότητας. Εάν υπάρχει υποψία για παρουσία προβλήματος με τον θυρεοειδή, θα μετρηθούν τα επίπεδα των ορμονών που ελέγχουν τον θυρεοειδή αδένα, για να διαπιστωθεί εάν ο αδένας λειτουργεί φυσιολογικά.

Τι είναι η εξέταση επιπέδου προλακτίνης;

Η εξέταση αυτή μετρά το επίπεδο της ορμόνης που ονομάζεται προλακτίνη. Το υψηλό επίπεδο προλακτίνης μπορεί να διαταράξει την ωορρηξία.

Τι είναι οι εξετάσεις αποθέματος ωοθηκών (Αντιμυλλέριος Ορμόνη);

Ο όρος «απόθεμα ωοθηκών» αναφέρεται στον αριθμό των ωαρίων μιας γυναίκας. Πραγματοποιούνται αιματολογικές εξετάσεις (Μέτρηση της AMH - Αντιμυλλέριου Ορμόνης) για να ελεγχθεί ο υπολειπόμενος αριθμός ωαρίων.

Γιατί πραγματοποιούνται οι απεικονιστικές εξετάσεις και διαδικασίες;

Χρησιμοποιούνται διαφορετικές απεικονιστικές εξετάσεις και διαδικασίες για να ελεγχθεί η μήτρα, οι ωοθήκες και οι σάλπιγγες, ούτως ώστε να εντοπιστούν ενδεχόμενα προβλήματα. Ορισμένες διαδικασίες χρησιμοποιούνται επίσης για την αντιμετώπιση συγκεκριμένων προβλημάτων που εντοπίζονται. Οι διαδικασίες στις οποίες θα υποβληθείτε, εξαρτώνται από τα συμπτώματά σας, καθώς και από τα αποτελέσματα άλλων εξετάσεων. Οι απεικονιστικές εξετάσεις που πραγματοποιούνται συχνά σε περιπτώσεις γυναικείας υπογονιμότητας είναι:

• Υπερηχογράφημα: Η εξέταση αυτή μπορεί να προβλέψει πότε θα συμβεί η ωορρηξία, μέσω της ανάλυσης των αλλαγών στα ωοθυλάκια.
• Σονο-υστερο υπερηχογραφία: Αυτή η ειδική υπερηχογραφική εξέταση ελέγχει για ουλές ή άλλα προβλήματα στο εσωτερικό της μήτρας.
• Υστεροσαλπιγγογραφία: Αυτή η ακτινογραφική διαδικασία απεικονίζει το εσωτερικό της μήτρας και υποδεικνύει εάν οι σάλπιγγες είναι φραγμένες.
• Υστεροσκόπηση: Στη διαδικασία αυτή χρησιμοποιείται μια κάμερα με ένα λεπτό φωτιστικό σώμα, η οποία εισάγεται μέσω το τραχήλου στο εσωτερικό της μήτρας. Η εξέταση αυτή μπορεί να καταδείξει προβλήματα στο εσωτερικό της μήτρας και να χρησιμεύσει ως βοήθημα καθοδήγησης σε μικροεπεμβάσεις.
• Λαπαροσκόπηση: Στη διαδικασία αυτή χρησιμοποιείται μια κάμερα με ένα λεπτό φωτιστικό σώμα, η οποία εισάγεται μέσω της κοιλιακής χώρας. Με τη διαδικασία αυτή απεικονίζονται οι σάλπιγγες, οι ωοθήκες και το εξωτερικό τμήμα της μήτρας. 

Τι περιλαμβάνουν οι βασικές εξετάσεις για έναν άνδρα;

Οι εξετάσεις για τους άνδρες περιλαμβάνουν συχνά ένα σπερμοδιάγραμμα. Η ανάλυση αυτή πραγματοποιείται για την αξιολόγηση της ποσότητας των σπερματοζωαρίων, του σχήματός τους και του τρόπου με τον οποίο κινούνται. Οι αιματολογικές εξετάσεις για τους άνδρες μετρούν τα επίπεδα των ανδρικών αναπαραγωγικών ορμονών. Η πολύ μικρή ή πολύ μεγάλη ποσότητα αυτών των ορμονών μπορεί να προκαλέσει προβλήματα στην παραγωγή σπέρματος ή στη σεξουαλική επαφή. Σε ορισμένες περιπτώσεις πραγματοποιείται και ένα υπερηχογράφημα οσχέου, για να εντοπιστούν ενδεχόμενα προβλήματα με τους όρχεις.

Πόσο διαρκεί ένας έλεγχος υπογονιμότητας;

Ο έλεγχος υπογονιμότητας μπορεί να ολοκληρωθεί εντός λίγων έμμηνων κύκλων στις περισσότερες περιπτώσεις.